Əlvida, Mirzə Xəzər

Mirzə Cəlil, Mirzə Ələkbər Sabir, Mirzə Şəfi və başqaları. Etiraf edim ki, onun adını ilk dəfə eşidəndə “Mirzə Xəzər”in, sadəcə ədəbi və jurnalist təxəllüsü olduğunu düşündüm. Ancaq sonra onun adının Mirzə Mixail olduğunu və Göyçay rayonunda doğulub böyüyən, milliyyətcə yəhudi olduğunu və s. kimi məlumatlar öyrəndim.

Və onunla 90-cı illərin əvvəllərində tanış olduq, məhz həmin illərdə (1993) o, ilk dəfə mənə “Azadlıq” radiosu ilə əməkdaşlıq etməyi təklif etdi. Ancaq o zamanlar Azərbaycan inqilabının ruhu məni tamamilə tərk etməmişdi. Mən o zamanlar siyasi təşkilatımla (AXC) bağlı və əsas siyasi müşahidəçi olduğum “Azadlıq” qəzeti ilə bağlı yüksək fikirdə idim.

Bununla yanaşı, mən hesab edirdim ki, bizim üzərimizdə xüsusi bir “missiya” var: Biz nəinki ölkədə demokratiya və söz azadlığını qorumalı, həm də “qanuni hakimiyyəti” bərpa etməliydik. Ancaq illər keçdi və mən tədricən bəzi məqamları daha dərindən qiymətləndirməyə başladım. Mirzə məni ikinci dəfə radioda işləməyə dəvət edəndə tərəddüd etmədən razılaşdım, çünki artıq heç bir “qanuni hakimiyyəti” geri qaytara bilməyəcəyimiz aydın idi və işlədiyim qəzetə, ümumiyyətlə A.Qertsenin yenilməz “zəngi” daxil olmurdu.

Beləliklə, əgər səhv etmirəmsə, 1997-ci ildə (ya da 98-ci ildə) mən “Azadlıq” radiosunun əməkdaşı oldum. Bakıda işləyirdik, o zaman hətta Bakı bürosu da yox idi. Amma iş maraqlı və həyəcanverici idi. O zamanlar radio olduqca populyar idi, demək olar ki, müstəqil bir media strukturu kimi fəaliyyət göstərirdi.

Mirzənin özü çox müstəqil bir insan idi, müstəqil jurnalistləri təqdir edir və dəstəkləyirdi. Əlbətdə, “Azadlıq” radiosu özünəməxsus tribunadır. Kommunizm və kommunist ölkələrinə qarşı “qara təbliğatın” bir qolu olaraq yaradıldı, uzun müddət (1970-ci ilə qədər) Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin (MKİ) büdcəsi hesabına fəaliyyət göstərirdi. MKİ 70-ci ildən sonra tamamilə ABŞ Konqresinin nəzarəti altına keçdi…

Ona görə də mən hər zaman “Azadlıq” radiosunu geosiyasi bir qurum adlandırırdım. Bəlkə də Mirzə müəllimin əsas səhvi SSRİ-nin dağılmasından sonra, demək olar ki, proqramların xarakterini və tərzini dəyişməməsi idi, baxmayaraq ki, hələ çox gənc, Azərbaycana münasibətdə yumşaq olmalı və ən başlıcası, əgər belə demək mümkünsə, “düşmən xətti” rolunu oynamamalı idi, axı Azərbaycan Sovet İttifaqının tərkibində deyildi.

Bəlkə də son sözlərim başqa cür şərh ediləcək… Yox, Mirzə müəllim Azərbaycanın əsl vətənpərvər insanı idi, hətta özünü yəhudidən daha çox azərbaycanlı hesab edirdi. Bəli, inanın, o, adi bir azərbaycanlı idi və burada yalnız jurnalistika konsepsiyasından yanaşırıq.

O, radio rəhbərliyi ilə daim problemlər yaşayırdı. Məsələn, o, biz və onun əməkdaşları tərəfindən müxtəlif mövzularda siyasi rəylər verdikləri üçün daim tənqid olunurduq. Xüsusilə İran – Güney Azərbaycan mövzusuna görə əziyyət çəkirdi.

Yeri gəlmişkən, İranla bağlı, xüsusən də Güney Azərbaycan məsələsindəki bir çox veriliş o zaman “ABŞ-ın siyasəti” adlandırılırdı, yəni dövlətlərin dəyişməz maraqlarının nəticəsi idi. Amma Mirzə Xəzərin getməsindən sonra İran mövzuları həqiqətən bağlandı və ümumiyyətlə bizə bu mövzuda yazmamağı və ya Cənubi Azərbaycan ifadəsini işlətməməyi tövsiyə etdilər! Biz o zaman da və elə indi də özümüzə sual veririk: ABŞ-ın “sarsılmaz maraqları” hara yoxa çıxdı, cənablar?!

Müasir jurnalistika və jurnalist anlayışlarına gəlincə isə, Mirzə rəqiblərinə yeni layihələrlə və təbii ki, yüksək reytinqlərlə cavab verirdi. Problemlərə qarşı öz jurnalist yanaşması vardı. Yadımdadır, yerli radiolarımız və hələ də gənc televiziya kanallarımız, necə deyərlər, əyaləti və onun problemlərini yayımlamırdı. Mirzə vilayətin problemləri ilə bağlı xüsusi bir veriliş açdı – hər gün “Azadlıq” radiosu yarım saat müəyyən ərazilərin, ümumiyyətlə vilayətin problemləri barədə danışırdı. Əməkdaşlarımız əyalətdə bir-birindən maraqlı hadisələrin az olmasından şikayətlənəndə soruşurdu: “Orada insanlar yaşayır? Elə onlardan soruşun, qoy insanlar problemlərini danışsınlar”…

Tamamilə fərdi jurnalist baxımından Mirzə qüsursuz, çox bacarıqlı bir analitik idi, Azərbaycan dilini mükəmməl bilirdi…

Uzun müddət onun haqqında danışa bilərəm. Ancaq indi sözlər çox şeyi dəyişməyəcək. Elə indi müəllifini unutduğum şeirin sətirlərini xatırlayıram. Baxın, təxmini belə idi:

Yarpağın enişinə sakitcə baxa bilmirəm,

Xüsusilə şabalıdı rəngli yarpaqlar enəndə…

Hüseynbala Səlimov