Çərşənbə axşamı , Mart 19 2024
Ana səhifə / Müsahibə / “Mən gərək Şuşada qalaydım, orada da öləydim…”- Rəhim Qazıyev

“Mən gərək Şuşada qalaydım, orada da öləydim…”- Rəhim Qazıyev

“Şuşanın müdafiəsi qalmışdı qıraqda, vəzifəlilər arasında əmlak, kreslo davası gedirdi…”
1992-ci ilin mayında Şuşa və Laçının ermənilərə işğal etdirilməsi zamanı müdafiə naziri olmuş Rəhim Qazıyev  Moderator.az-a geniş müsahibəsində həm ölkənin, həm də özünün taleyində həlledici rol oynamış bir sıra ziddiyyətli məqamlara ətraflı izahat verib. Müsahibədə bu günədək toxunulmamış bəzi epizodlara aydınlıq gətirilir…
“Polkovnik Ramiz Duyğun dedi ki, mənim cəbhə bölgəsində nə işim var…”
-Rəhim bəy, Şuşasız və Laçınsız  26-cı may ayını yaşayırıq. Siz müsahibələrinizdə dəfələrlə vurğulayırsız ki, Şuşa və Laçının işğalıyla bağlı məhkəmələrdə də sübut olunub ki, həmin bölgələrin işğalı ilə bağlı heç bir cinayət törətməmisiz, Vətənə xəyanət maddəsi ilə ittiham olunmamısız… Müdafiə naziri olduğunuz dövrdə müvəqqəti də olsa, ordumuz uğurlu əməliyyatlar keçirərək Ağdərəni və s. azad edib, Xankəndini, Laçın rayon mərkəzini azad etmək məqamınadək gedib çıxıb… Lakin illər keçsə də, bir çox insanların qəlbində  barənizdə ziddiyyətli fikirlər qalmaqdadır… Məsələn, sual verirlər ki, Rəhim Qazıyev niyə Elbrus Orucov kimisini briqada komandiri qoyurdu?..
-Bilirsiz, xəyanət evin içində olanda onu vaxtında bilmək çox çətin olur… O vaxt Müdafiə Nazirliyinin nə rabitəsi, nə kəşfiyyat və əks-kəşfiyyatı düzgün qurulmuşdu. Şəxsi heyət isə yalnız könüllülər və Rusiyadan gələn azərbaycanlı zabitlər hesabına qurulurdu. Ona görə də kimin bir az hərbi biliyi var idi, kimliyindən asılı olmayaraq istifadə etməyə məcbur idik… Məsələn, Orucov qardaşları gəlib…. 
Onlardan biri də Orucov Elbrus İzzət oğlu idi. Adam Rusiyada hərbi akademiya bitirib… Təsəvvür edin ki, mən briqada komandiri  Elbrus Orucovu qoymayaydım, hansısa bir könüllünü qoyaydım. İndi məni divara dirəmişdilər ki, sən qəsdən hərbçini qoymamısan, könüllünü qoymusan… İkincisi də, mənim insanların qəlbini oxuyan aparatım yox idi ki, biləm ki, kimsə xəyanətkardır… Məni ittiham edənlər o vaxtkı gerçəklikləri bilib özlərini mənim yerimə qoysalar, dəhşətə gələrlər…
Təsəvvür edin ki, Müdafiə naziri təyin olunduqdan iki gün sonra  gecə həyəcan siqnalıyla rəhbərlikdə olan zabitləri topladım. Dedim ki, cənablar, vəziyyət ağırdır… Xəritəni açdım. Dedim, indi mən otururam sükan arxasına, sizdən birinizdə oturursuz yanımda, xəritə ilə yolu göstərirsiz, gedirik Laçına. İnanırsız, 8 nəfərdən bir nəfər yaxın durmadı… Bilirsiz, rüşvət yığan hərbi komissarları toplamışdılar nazirliyə… Sonra cəbhədə vəziyyət barədə məlumat vermələrini istədim. Sovet dövründə “Vətənpərvərlik” verilişini aparan Müdafiə Nazirliyi mətbuat xidmətinin rəhbəri, polkovnik, şair Ramiz Duyğuna  dedim ki, sən, yəqin cəbhə bölgəsinə gedib-gəlirsən, vəziyyət necədi. Cavab verdi ki, mənim cəbhə bölgəsində nə işim var. İnanırsız, onu dərhal –həmin gün işdən azad etdim. Dedim ki, bəs kim olmalıdı cəbhə bölgəsində, sən mütəmadi orada olmasan, necə dolğun informasiya alacaqsan…
Bundan sonra rəhmətlik polkovnik Şikar Şikarov və Məhərrəm Cahangirov başda olmaqla bir qrup zabiti Laçına göndərdim ki, oradakı vəziyyət barədə konkret məruzə hazırlasınlar. Çünki MN-in yaradılmasından 6 ay ötsə də, o bölgələrdə bu qurumun nəzarəti hiss olunmurdu. Bir yandan ruslar əmlakı, texnikaları daşıyır, qalanları dağıdıb zay edir, heç kim qarşısını almırdı. Bölgələrdə isə nizami hərbi hissələr formalaşmırdı…
-Siz Şuşanın müdafiəsini cəmi 2 ay öncə hərbi komendant kimi orada olanda özünüz təşkil etmişdiniz…
-Bəli, 1992-ci ilin fevralından Şuşada özüm başladım kazarma şəraiti yaratmağa. Könüllü batalyonlara yer ayırtdım. Məsələn, rəhmətlik Ramiz Qənbərovun dəstəsinə uşaq sanatoriyasının binasını verdim, digərlərinə texnikumun binasında yer ayırdıq və s. Postların yerini müəyyənləşdirdik. “Qrad” qurğularını yerləşdirmək üçün o vaxtkı icra başçısı Nizami Bəhmənov mövqelərdə buldozerlərlə xüsusi yerlər qazdırdı. Hətta Kirs dağına da yol çəkib, orada da “Qrad” yerləşdirdik… Bununla belə problemlər çox idi, hərbi kadr çatışmazlığı var idi…Dəstələrə payladığımız silahları lazım olanda toplaya bilmirdik…
Hətta bir dəfə rəhmətlikMilli Qəhrəman şəhidimiz Ramiz Qənbərovu çağırdım ki, mən sizə 168 avtomat silah vermişəm, hanı? O, başını aşağı salıb  cavab verdi ki, Rəhim bəy, bir nəfərimiz Haramı düzündə qoyun sürüsü otarmağa gedib, ora təhlükəli olduğundan o götürüb… O biri filan yerə göndərilib… Xülasə, cəmi 50 avtomat toplaya bildi. Rəhmətlik cəsarətli oğlan olsa da, hələ cavan idi, sözünün kəsəri yox idi… Həmin vaxt Şuşanın ermənilərdən müdafiəsi qalmışdı qıraqda, Şuşa rayonundakı klanlar, varlılar, vəzifəlilər arasında kreslo, əmlak davası gedirdi…Vəzifə sahiblərinin hərəsi bir tərəfə çəkirdi…
Mən gedəndə Şuşada su tapılmırdı. Ermənilər suyun qarşısını kəsmişdi… Rayona 17 su maşını gətizdirdim… Yadımdadr ki, neçə maşın su daşıtdırıb şəhər hamamını işə saldıq… Gecələr fövqəladə vəziyyət rejimi, komendant saatı  tətbiq etdik. Çünki gecələr kimlərsə çıxırdı küçələrə, avtomatlardan işıqsaçan güllələrlə atəş açırdılar, sanki ermənilərə işarə verirdilər ki, filan yerdə filan obyekt var, oranı vursunlar… Mən 1992-ci ilin fevralında Şuşada yaralananda əvvəlcə hərbi komissarlığın binasında yatırdım. Oranı topla vurub darmadağın etdilər, təsadüfən mən salamat qaldım… Hətta hərbçilər Şuşa şəhərinin özündə  buraxılış kağızı olmadan çıxıb sərbəst gəzə bilməzdi… Xülasə, əlimizdən gələni edib Şuşada pis-yaxşı vəziyyəti düzəltmişdik… Mən gərək Şuşada qalaydım, orada da öləydim… Amma mən müdafiə naziri olmasaydım, Azərbaycanda hələ indiyədək rus ordusu qalacaqdı…
-Rəhim bəy, bilirik ki, rəhmətlik şəhid Milli Qəhrəman Ramiz Qənbərov ali məktəbdə sizin tələbəniz olub…Siz  Şuşada  olarkən onunla  aranızda nəsə ziddiyyət-filan yaranmayıb ki? Adının çəkilməsini istəməyən bir  əlil Qarabağ qazisi  bir məsələni sizdən soruşmağı xahiş edib. Həmin qazi son günədək Şuşanın müdafiəsində iştirak edib,  Ramiz Qənbərovla da yaxın olub. Onun sözlərinə görə, siz Şuşada komendant olarkən Ramiz Qənbərov o qaziyə deyib ki, Rəhim satqındır. O da etiraz edib ki, belə bir şey olmaz. Lakin cavabında Ramiz Qənbərov iddia edib ki, vaxtilə 1988-ci ildə Bakıda  Rəhimlə İsgəndərin meydanda mitinqini təşkil edən zaman onu döyən polislər bu gün onu Rəhim Qazıyevin yanına buraxmır. Deyirlər ki, guya Rəhim Qazıyev özü tapşırıb ki, Ramiz Qənbərovu mənim yanıma buraxmayın…
-Birinci ondan başlayaq ki, Rəhim Qazıyev Şuşada öldürülməli idi… Amma bu baş tutmadı… Yenə də inanılmaz fərziyyələr söyləyirlər. Guya həmin sui-qəsdçi  kazarmaya girib avtomatdan ardıcıl atəş açanda məni qəsdən vurmayıb və qarışıqlıqda hamının gözü görə-görə mən özüm tapançayla ayağımı yaralamışam və s. və i.a. Mən kimsənin ünvanına  nəsə söyləmirəm… Ancaq o vaxtkı Xalq Cəbhəsində“mənəm-mənəm” deyən liderlərdən yalnız mən çiynimə avtomat alıb gəlmişəm güllənin qabağına… Niyə əlimə silah alıb can atırdım, gedirdim  ön cəbhəyə, torpağın müdafiəsinə? Ali məktəbdə dosent idim, deputat idim. Vəzifə götürmək istəsəm, elə təhsil naziri olardım, niyə müdafiə naziri olub başıma bu qədər bəlalar açırdım?.. Mənim belə vətənpərvər davranışlarım çoxlarının xoşuna gəlmirdi… Rəhmətlik Ramizin də belə danışması o cür bədbin fikirlilərdən qaynaqlanırdı… Ay Ramiz, sən mənim tələbən olmusan, aramızda isti müansibət olub… Tutaq ki, hansısa polis elə bir söz demişdi, bəs sonra biz dəfələrlə görüşmüşük, niyə mənə açıq demirdin ki, belə bir məsələ var… Əvvəla, mən yaralı olanda  kim gəlibdi yanıma, buraxmışam… Məsələn, Bakıdan Tahir Kərimli gəlib, başqaları gəlib… Digər tərəfdən, Ramiz kimi sadəlöhv bir insan haradan bilərdi ki, mən Rusiyanın adamıyam?.. Gərək məntiqlə düşünəsən…  İkincisi də 1988-ci ildə mən meydanda mitinqlərə tələbələrlə bir yerdə gedib qulaq asmışam. Mən orada mitinq təşkil etməmişəm… Heç tribunaya qalxıb çıxış da etməmişəm… Sadəcə, tələbələr arasında çox nüfuzum vardı, ona görə də mənimlə birgə meydana yığışırdılar. O zaman İnşaat institutunda mitinq gedəndə indiki Texniki Universitetlə ara açıq idi, əlimi qaldıranda 2 minədək tələbə yığışırdı…  Mənim dərs dediyim tələbələr digər bəzi müəllimlər çıxanda fit çalırdılar ki,sürük burdan, köpəkoğlu, imtahanı bizə 50 manata, 100 manata yazmısan… Yəni, tələbələrlə belə yaxın olmuşam… Xülasə, Ramizin şəhid ruhuna and olsun ki, mən nəinki Ramiz, heç kəs barəsində deməmişəm ki, onu mənim yanıma buraxmayın…
(Davamı var)
 
Söhbətləşdi: Sultan Laçın

Həmçinin oxuyun

“Belə verilişləri hazırlayanlar papaqlarını qarşıya qoyub düşünməlidirlər, özlərinə çəki-düzən verməlidirlər”-Müsahibə

Zülfiyyə Eldarqızı: “Ailəsini, uşağını, ərini atıb gələn qadının saçını, qaşını düzəldib, iş tapıb onu ulduza …