“O, dünyanın ən böyük tarixçisi ola bilərdi” – Elçibəy haqqında

24 iyun Azərbaycan Respublikasının ikinci prezidenti, mərhum Əbülfəz Elçibəyin anadan olduğu gündür. 1938-ci ilin bu günündə Ordubad rayonunun Kələki kəndində dünyaya gələn Əbülfəz Elçibəy adını Azərbaycan tarixinə həkk etmiş insanlar siyahısındadır.

Moderator.az mərhum prezident, alim, türkoloq  Əbülfəz Elçibəyin anım günündə vaxtilə dünya siyasətinin aparıcı qüvvələri olan və hazırda dünyalarını dəyişən iki siyasi liderin, həmçinin iki alimimizin fikirlərini təqdim edir:

 

1979-1990-cı illərdə Böyük Britaniyanın baş naziri olan və bütün dünyada “dəmir ledi” kimi tanınan MarqaretTetçer Elçibəylə görüşən liderlər siyahısındadır. O, Elçibəylə görüşdən sonra onun barəsində bunları deyib:

“Mən bu həyatda ilk dəfə Əbülfəz Elçibəy kimi xalqını sevən dövlət başçısı gördüm. O, neftinhərbarreliüçünbizimləmübarizəaparırdı, niyəbeləetdiyinisoruşandaisəcavabıbeləoldu: “Neftmənimdeyil, xalqımındır, mənonuhələbundansonrakıneçənəsillərədəçatdırmalıyam”.

 

1991-1999-cu illərdə Rusiya Federasiyasına rəhbərlik etmişBorisYeltsin də Elçibəylə görüşüb. Bu xatirə Elçibəyin dilindən deyilsə də, nəhəng Rusiya prezidentinin onun xarakterini necə dəyərləndirməsini ortaya qoyur:

“Sizə yaşadığım bir hadisəni danışım. MənimprezidentliyimdövründəbəzirusbalıqçılarıicazəsizolaraqAzərbaycansularınagirmişdilər. Təhlükəsizlikgüclərimiztərəfindənhəbsedilmişdilər. RusiyadövlətbaşçısıBorisYeltsinmənəzəngelədi. Hərzamankıalışqanlığıylaamiranədanışdı: “Həbsedilənbalıqçılarımızıdərhalazadedin”. Məngüldüm, “BorisYeltsin, sənindimənimləRusiyaprezidentiolaraqdanışırsan, yoxsaköhnəyoldaşımkimizəngeləmisən?” deyəsoruşdum. BorisYeltsinincavabıbeləoldu: “Rusiyanındövlətbaşçısıolaraqdanışıram!”.

Cavabverdimki, “məndəAzərbaycanındövlətbaşçısıolaraqdanışıramvəsizinbalıqçılarıburaxmayacağıq! Başadüşdün?” Bunudeyib, dəstəyiasdım. Azsonra, BorisYeltsintəkrarzəngelədi:
-Elçibəy, səndənköhnədostunolaraqxahişedirəm, balıqçılarıazadedin.
– Baxindioldu, Boris! – dedim.
Rusbalıqçılarınıazadetdik”.

 

 

Mərhum akademik Ziya Bünyadovun da Elçibəy haqqında fikirləri çox maraqlıdır. O, Elçibəyin elmdən uzaqlaşmasına təəssüflənir:

“Əgər o, tarixelmiiləməşğulolsaydı, dünyanınənböyüktarixçisiolardı. O, böyükbirmədəniyyətdaşıyıcısıidi. Onungüclüxarizmasıolaninsanobrazıvaridi. Bəyhəddənartıqdinəbağlıbirinsanidi. O, milliiradənintəcəssümüidi. O, BMT-nindillərindənbirinintürkdiliolmasıideyasınıirəlisürmüşdü”.

 

 

Kamil Vəli Nərimanoğlu isə onun barəsində ürəkdolusu danışır:

 

“Elçibəy kimi adamlar min ildə bir gəlir dünyaya. İnsanda peyğəmbərə xas səbir və düzlüyün olması, böyük bir dövlət təcrübəsi ortaya qoyması onu tarixdə əvəzsiz şəxsiyyətə çevirir. Azərbaycanda böyük bir tüstü, yanğın var. Bu tüstünün içində ən böyük ümid Elçibəyin məktəbidir. Türk dünyasında Əbülfəz Elçibəyi Atatürk qədər qiymətləndirirlər. Alimlərə, ziyalılara, siyasətçilərə Allah ömür versin ki, Elçibəyə olan borcumuzu geri qaytara bilək”.