Ana səhifə / Siyasət / SSRİ tərkibindən neçə respublika çıxıb? – Qarabağa birbaşa dəxli olan sual

SSRİ tərkibindən neçə respublika çıxıb? – Qarabağa birbaşa dəxli olan sual

Kim deyər, “Ermənistan” adında üzdəniraq respublika SSRİ tərkibində daha müstəqil idi, yoxsa indi? Əgər şizofrenik xalqın nümayəndəsindən soruşsanız, cavab yəqin ki, belə olacaq: “Əlbəttə ki, indi”. Səbəbini öyrənmək istəsəniz, ermənidən yüz faiz bunu eşidəcəksiniz: “Çünki indi bizim milli pulumuz (dram), bayrağımız, gerbimiz, ordumuz var”.

Var. Amma kağız üzərində. Təxminən Sovet İttifaqı tərkibindəki müstəqillik atributları kimi yəni. O vaxt da guya könüllü ittifaq dövlətində birləşmiş 15 respublika müstəqil dövlətlər sayılırdı, özlərinin bayrağı, gerbi, hətta himni var idi. Ancaq Rusiyadan başqa heç biri azad, suveren deyildi. Ona görə ki, “xalqlar həbsxanası” sayılan SSRİ elə rus dövləti, Rusiya imperiyası idi, sadəcə, adı dəyişmişdi. Bəs indi?

Əvvəla, kimə lazım o milli pul ki, onun milli valyutalar arasında xətir-hörməti yoxdur? İqtisadçılara görə, milli pulun dəyəri onun arxasındakı keyfiyyətli yerli məhsulla, malla ölçülür. Ermənistanın ərikdən başqa hansısa dişə batan, strateji əhəmiyyətli “məhsul”unu görən olubmu? Bu bədbəxtlərin heç sanballı təbii sərvəti də yoxdur ki, müstəqilliyin təmin eilməsində müəyyən rol oynasın.

Sonra. O dövlət müstəqil, suveren sayılır ki, sərhədlərini özü qoruyur. “Müstəqil” Ermənistanın belə qabiliyyəti, potensialı varmı? Yəqin ki, dodağınız qaçdı. Bu cırtdan, baş tutmamış dövlətin xarici sərhədlərini, həmçinin İrəvandakı mərkəzi hava limanı da daxil, bütövlükdə hava məkanını 29 ildir Rusiya FTX-nın (FSB) əsgərləri və kosmik qüvvələri mühafizə edir. Hələ onu demirik ki, müstəqil dövlətin ərazisində xarici hərbi qüvvə, baza olmamalıdır – qonşu Azərbaycan, Gürcüstan kimi. Ermənistanda isə sovet dönəmindəkindən də çox rus qoşunları var. Amma yenə utanmaz-utanmaz müstəqillikdən, suverenlikdən dəm vururlar.

Sözü ona gətiririk ki, Rusiyanı nəzərə almasaq, SSRİ tərkibindən əslində 14 yox, 13 respublika çıxıb. Ermənistan sovetlərin vaxtında harada, kimin qapazı altında idisə, indi də orada qalır. Demək, İrəvanın xarici siyasətindən də danışmağa dəymir. Həmin “xarici siyasət kursu” SSRİ dönəmində olduğu kimi, indi də Moskvanın direktiv-təlimatları əsasında yönləndirilir. Ermənistan rəhbərləri illərdir Kremlin izni olmadan bu kursdan bircə addım belə kənara ata bilmirlər. Çünki hələ də de-fakto SSRİ (Rusiya) tərkibindədirlər.

Hətta döşünə döyən “gizli qərbçi” Nikol Paşinyan da bu reallığı dəyişə bilmədi – amma inqilabdan qabaq ağzı köpüklənə-köpüklənə, yekə-yekə deyirdi ki, hakimiyyətə gəlsə, Ermənistanı Rusiya orbitindən uzaqlaşdıracaq. Amma bir az da ona yaxınlaşdırdı.

Moskva beləcə, erməniləri “məxməri inqilab”a peşman elədi. Yəqin ki, bir daha inqilab-zad fikrinə düşməzlər. Çünki belə şeylər suveren, hürr ölkələrdə olur. Xalq ayağa qalxır və hakimiyyəti də, taleyini də dəyişir. Vassal ölkədə, quberniyada isə yalnız üsyan, qiyam mümkündür. Müstəmləkə ölkənin başında kimin durmasının nə önəmi?

İqtisadiyyata gəlincə, iqtisadi müstəqilliyi olmayan dövlətin siyasi müstəqilliyi də olmur. Məsələ də ondadır ki, Rusiyanın, misal üçün, dənizə çıxışı olan Həştərxan vilayəti dünya okeanına çıxışdan məhrum Ermənistandan iqtisadi cəhətcə daha müstəqildir. Yəni işğalçı ölkə heç Rusiya quberniyası qədər də suveren deyil. Sovet dönəmində olduğu kimi, postsovet dövründə də Ermənistan faktiki, Moskvanın dotasiyası, ianələri hesabına yaşayır, rusun, onun-bunun əlinə baxır. Ordusunu rusun köhnə-külə, ən yaxşı halda faizsiz krediti qarşılığında elə onun özündən aldığı silahlar hesabına komplektləşdirir.

Sözsüz ki, Ermənistanın ordusu da formal strukturdur və Azərbaycana qarşı “gücü”nü sırf Rusiyaya arxalanmaqdan alır. Erməni ordusunda hərbi təlimlər belə, Rusiya Silahlı Qüvvələri Baş Qərargahının müəyyən etdiyi qrafik üzrə keçirilir. İşğalçı ölkədə iki 3 öncə “ortaq ordu” adı altında yaradılan hərbi birləşmə də gerçəkdə Rusiyanın silahlı birləşməsidir – Ali Baş Komandanı Moskvada oturub.

Rusiya kənara çəkilsin və düşmən ölkəyə “krışalığı”nı dayandırsın, Ermənistan sərhədlərindən, Gümrüdən əsgərlərini yığışdırsın, görün onda erməni ordusundan, Ermənistandan, ümumən erməni hap-gopundan nə qalar. Maraqlıdır ki, bunu “əzabkeş xalq” da yaxşı bilir. Etiraf edirlər ki, Rusiya olmasa, Türkiyə və Azərbaycan Ermənistanı yox edər.

Belə düşüncənin özü elə acizliyin, gücsüzlüyün, kölə statusunun bariz etirafıdır ki, var. Gücsüzün, kölənin, dilənçinin, qaraçının, soysuzun, xainin, nankorun isə dövləti, vətəni olmaz. Ermənilər dövlətə layiq toplum deyillər. Haram və oğru yolla, yad torpaqlar hesabına qurulan dövlət isə gec-tez məhvə məhkumdur.

Bu mənada Ermənistan-Rusiya müttəfiqliyinin özü karikaturadan savayı bir şey deyil. Zira, kölə ilə ağanın, qulla mülkədarın müttəfiqliyi mümkünsüzdür. Bizim ən böyük problemimiz də zatən, budur – Ermənistanın SSRİ (Rusiya) tərkibində qalması, bunun sonucu və işğalın nəticəsi kimi Qarabağın da, faktiki, Rusiya işğalı altına düşməsi.

Özləri cəhənnəm, Qarabağın da Rusiya tərkibində “ilişib qalması”na nədən oldular. Azərbaycana qarşı Kremlə Qarabağ “kartı”nı verdilər…

Zahid SƏFƏROĞLU

Həmçinin oxuyun

Bakı və Kreml Brüssel görüşündən narahatdır, ABŞ tənqidləri qəbul etmir

Vaşinqton Bakının aprelin 5-də Brüsseldə ABŞ, Avropa İttifaqı və Ermənistanın üçtərəfli görüşü ilə bağlı tənqidini …