İsrailli jurnalistdən maraqlı məqalə: “Qafqazda Rusiyaya əlvida?”

“Dona Gracia” Diplomatiya Mərkəzinin baş direktoru, İsraildə yaşayan jurnalist Raçel Avraham maraqlı məqaləsi ilə gündəmə gəlib. Musavat.com jurnalistin “Qafqazda Rusiyaya əlvida?” adlı məqaləsini təqdim edir:

“İkinci Qarabağ müharibəsi başa çatandan bəri ermənilərlə azərbaycanlılar arasında zorakılığın artmaması üçün Rusiyanın sülhməramlıları Azərbaycanın Qarabağ bölgəsinə yerləşdirilib. Bununla belə, Rusiyanın Ukraynadakı amansız müharibəsi fonunda biz həqiqətən də Rusiyanın Qafqaz regionunda sülhü qorumaq üçün ən uyğun ölkə olduğuna bu qədər əmin ola bilərikmi? Qarabağ bölgəsində mövcud reallığın təhlili onların mövcudluğunun zəruriliyini sual altında qoyur.

Münaqişələrin həlli üzrə beynəlxalq ekspert Emil Həsənov müsahibəsində bildirib: “Ermənistanla Azərbaycan arasında 44 günlük müharibədən sonra Rusiya Azərbaycan, Rusiya və Ermənistanın üçtərəfli sazişi əsasında 1960 rusiyalı sülhməramlı kontingent ayırıb. Müharibəyə son qoymaq üçün imzalanmış üçtərəfli bəyanata əsasən, Rusiya sülhməramlıları Ermənistanla Qarabağ bölgəsini birləşdirən və Azərbaycanın eyni rayonundan keçən Laçın dəhlizinə nəzarət edirdilər”.

Onun sözlərinə görə, “2022-ci ilin avqustunda Azərbaycan Ermənistanla Azərbaycan əraziləri arasında əlaqəni ənənəvi dəhlizdən yeni marşruta keçirmək üçün yeni yola başlayıb və nəhayət, Laçın şəhəri Azərbaycanın nəzarətinə qayıdıb. Rus sülhməramlıları erməni silahlı dəstələrini müvəqqəti məsuliyyət zonasından çıxarmağa məcbur oldular. Lakin onlar son bir neçə ildə bu tapşırığı həyata keçirə bilməyiblər”.

O qeyd edib ki, Rusiya sülhməramlılarının nəzarətində olan ərazilərdə hələ də erməni silahlı dəstələrinin qalıqları var və onlar Azərbaycan hərbçilərinə qarşı dəfələrlə silahlı təxribatlara əl atıb, “o cümlədən ordunun mövqelərini atəşə tutublar. Həmçinin Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin bilavasitə pərdəsi altında yeni mövqelər tikmək, səngərlər qazmaq və müdafiə zonası yaratmaq üçün müəyyən işlər görüblər”.

Azərbaycanlı jurnalist Elnur Ənvəroğlu da eyni fikirdədir: “Rusiya sülhməramlıları Qarabağın müəyyən ərazilərində erməni separatçı qruplaşmalarına açıq-aşkar dəstək verməklə yanaşı, onları silahlandırıblar. Rusiya sülhməramlıları qaydaları pozur və bununla da sənədin maddələrinə sadiq qalmırlar. Bu, dövlətlər arasında imzalanmış sənədə tam hörmətsizlikdir. Azərbaycan səkkiz dəfə Rusiya sülhməramlılarının Şuşa adlandırdıqları Şuşa kimi Qarabağ bölgələrinin adının səhv yazıldığına dair notalar göndərib. Onlar ermənicə səhv yazırlar. Ardınca sülhməramlılar azərbaycanlılar onlara barələrində suallar verəndə bu əməldə Rusiya Müdafiə Nazirliyini günahlandırıblar. Bu onu göstərir ki, onlar Qarabağdakı erməni separatçılarını dəstəkləyirlər və bu, ölkədə sülh prosesini pozur”.

Ə.Həsənov qeyd edib ki, Rusiya Qarabağda fəaliyyət göstərən erməni silahlı birləşmələrinin qarşısını almaqla yanaşı, həm də Ermənistanın Azərbaycan ərazilərində rus sülhməramlılarının yerləşdirildiyi ərazilərdə qeyri-qanuni faydalı qazıntılardan istifadəsinin qarşısını ala bilməyib: “Bu yaxınlarda məlum olub ki, erməni iş adamları bir yerdə Rusiya Sülhməramlılarının komandanı general Volkovla birlikdə Azərbaycanın təbii sərvətlərinin, o cümlədən qızıl və digər faydalı qazıntıların qanunsuz istismarında iştirak ediblər”.

Daha da pisi olsun deyə, Həsənov  vurğulayıb ki, Rusiya sülhməramlıları da İranın bölgədəki mövcudluğunu gücləndiriblər, xüsusən də 14 İran vətəndaşının son sızma cəhdi nəzərə alınarsa, onlardan 12-si İranın cənub-qərbindəki Xuzistanın İje şəhərindəndir. Rusiya sülhməramlılarının nəzarəti altında olan nəzarət-buraxılış məntəqəsindən qanunsuz olaraq Qarabağ bölgəsinə daxil olan xeyli erməni icması var: “İnfiltrasiya cəhdi Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın 2022-ci il noyabrın 1-də İran İslam Respublikasına rəsmi səfərindən sonra baş verib. Burada İran və Ermənistan arasında isti görüşlər və hərtərəfli danışıqlar aparılıb”. Bunu İran prezidenti İbrahim Rəisi ilə birgə mətbuat konfransında deyib:

Həsənovun fikrincə, “Bu hərəkətin özü İran vətəndaşlarının Rusiya sülhməramlılarının nəzarətində olan Azərbaycan ərazisində nə etdikləri ilə bağlı suallar yaradır, xüsusən də İranın Rusiyaya pilotsuz təyyarələr satmasından sonra iranlı təlimatçıların Ukrayna ərazisində görünməsini nəzərə alsaq, Ukraynaya qarşı istifadə ediləcək. Üstəlik, tarixə nəzər salsaq, Hizbullahı Cənubi Livanda yerləşdirərkən İran tərəfinin də oxşar taktikalardan istifadə etməsi təəccüblü deyil”.

Bununla belə, o, iddia edir ki, İrana bölgəyə soxulmaqda yardım etmək və erməni silahlı birləşmələrinin qarşısını ala bilməmək Rusiyanın Qarabağdakı yeganə pis əməli deyil: “Rusiya sülhməramlılarının məsuliyyəti altında olan ərazidə və bu yaxınlarda noyabrın 21-də Sarıbabada minlərlə mina aşkar edilib. 2021-ci ildə Ermənistanda istehsal olunmuş 350 piyada əleyhinə mina aşkar edilib”.

Onu da əlavə edək ki, 1990-cı illərin əvvəllərindən indiyədək 3300-dən çox azərbaycanlı Ermənistanın minaları nəticəsində həlak olub. Ötən ilin oktyabrında Azərbaycan xarici işlər nazirinin müavini Elnur Məmmədov Bakıda insan haqları ilə bağlı konfransda demişdi: “Son iki ildə Qarabağın bərpası üçün dövlət büdcəsindən 3 milyard dollardan çox vəsait ayrılıb. Ermənilər bu ərazilərdəki infrastrukturu tamamilə dağıdıblar. İndi biz bu əraziləri sıfırdan bərpa etməliyik. Lakin bu ərazilərin minalarla çirklənməsi bərpa işlərinə əsas maneədir. Ermənilər hələ də minalanmış ərazilərin xəritələrini paylaşmaqdan imtina edirlər”. Bununla belə, Rusiya sülhməramlılarının ayıq nəzərləri altında Qarabağa minalar hələ də qoyulur.

Sonda Ada Universitetinin icraçı prorektoru Fariz İsmayılzadə bildirib: “Azərbaycanın gözləntisi budur ki, bu, bir müddətli olacaq və Qarabağ münaqişəsi olduğunu nəzərə alsaq, bu müddətin uzadılmasına ehtiyac qalmayacaq. Qarabağda yaşayan ermənilər inteqrasiyaya ehtiyacı olan Azərbaycan vətəndaşlarıdır. Onların sülh və təhlükəsizliyi Azərbaycan hökuməti təmin edəcək. Bu baxımdan, artıq Rusiya sülhməramlılarına ehtiyac qalmayacaq. Əlavə etmək istəyirəm ki, Rusiya Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin imzalanmasında vasitəçilik edir. İndiyədək o, nəqliyyat dəhlizlərinin açılması ilə bağlı üçtərəfli sazişə uyğun olaraq öz öhdəliklərini yerinə yetirməkdə o qədər də uğurlu olmayıb. Təbii ki, müəyyən gecikmələr var. Bu, Moskvanın danışıqlar aparan roluna inamı kölgədə qoyur”.

Yazının əsl mənbəyi bu linkdədir: https://www.frontpagemag.com/bye-bye-to-russia-in-the-caucuses/

Musavat.com