Məlum sərgi məsələsiylə bağlı yanlış məlumatlarla dolu təbliğat qurulub. Niyə təbliğat deyirəm, çünki bənzəri ittihamları ən az 10 nəfərin yazdığını təsbit etdim. Bütün bu yazılanlarda çox ciddi iki yanlış diqqətimi çəkdi:
1) Bakı Slavyan Universitetinin rektoru Nurlana Əliyeva Heydər Əliyevin bacısı qızıdır (bibisi qızı deyənlər də var);
2) 20 Yanvar faciəsini törədənlərin siyahısından Primakovun adını Heydər Əliyev çıxarıbmış…
Sadəcə təbəssüm edib keçə də bilərdim. Ancaq nə edim, bu da
mənim şakərimdi ki, mahiyyətini dəqiq bildiyim, ancaq yanlış qələmə
verildiyini gördüyüm ciddi məsələlər barədə susmağı qəti bacarmıram.
İlk əvvəl onu deyim ki, Əliyev soyadı daşıyanların heç də hamısı
Heydər Əliyevin bacısının qızı, qardaşının oğlu, bibisinin qızı və ya
əmisinin oğlu deyil. Nurlana Əliyeva da həmçinin. O, gəncəli, Heydər
Əliyev isə naxçıvanlıdı, heç bir qan bağları da yoxdu. Mənim bildiyim
qədərilə Nurlana iqtidarın yüksək eşelonundan yalnız Hadı Rəcəbli ilə
qohumdu – qudadırlar.
İndi gələk Primakov məsələsinə…
Məgər Heydər Əliyevə qədər
20 Yanvar hadisələriylə bağlı hər hansı bir qərar qəbul olunmuş, siyasi
cinayətkarların siyahısı tutulmuşdu ki, o siyahıdan da Primakovun adı
çıxarıldı? Xeyr, belə bir şey olmayıb: həm Mütəllibov hakimiyyəti, həm
də AXC iqtidarı (İsa Qəmbərin rəhbərlik etdiyi Milli Şura 1992-ci ildə
iki il öncə yaradılmış deputat-istintaq komissiyasının rəyini
qənaətbəxş hesab etməklə kifayətləndi. Bu rəy isə statistikadan irəli
gedə bilməmişdi) hadisəylə bağlı hüquqi-siyasi qiymət verə bilmədi,
buna cəsarət etmədi.
20 Yanvar hadisəsinə ilk dəfə siyasi qiymət verilməsi Heydər
Əliyevin təşəbbüsüylə gerçəkləşib. Digərləri kimi, Yevgeni Primakovun
adının günahkarlar, faiciənin baiskarları siyahısında göstərilməsi də
məhz onun təklifiylə olub. Hazırkı iqtidara müxalif ola bilərik, ancaq
bu danılmaz həqiqətləri etiraf etmək cəsarətini də göstərə bilməliyik.
Hələ Heydər Əliyev Naxçıvan Ali Məclisinin sədri ikən 20 Yanvar
hadisələrinə ilk dəfə MR parlamentində siyasi qiymət verildi. Bu,
Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə oldu. Qəbul olunan qərarın mətni şəxsən
mən və daha 4 nəfər millət vəkilinin iştirakıyla hazırlanıb. O qərarda
Primakovun adı və qərarın altında da Heydər Əliyevin imzası var.
Sonradan Heydər Əliyev Bakıya – mərkəzi hakimiyyətə gələndə Azərbaycan
Milli Şurası tərəfindən də hadisəyə hüquqi-siyasi qiymət verildi və
günahkarların adı qərarda açıqlandı. Bax, artıq bu yeni qərarda
Primakovun adı günahkarların siyahısından çıxarılmışdı. Bəsit düşüncə
sahibləri və xəbis siyasətçilər Heydər Əliyevi məhz bu fakta görə
ittiham edirlər. Halbuki bir az dərin düşünə bilsək məsələnin əsil
mahiyyətini anlamaq o qədər də çətin deyil.
Bəhs edilən dövrdə Yevgeni Primakov Rusiya Xarici Kəşfiyyat
İdarəsinin rəisi vəzifəsini tuturdu və faktiki olaraq real hakimiyyət
onun nəzarəti altında idi. Rusiya Federasiyası Azərbaycanda “Sadval” və
“Talış” (Ələkram Hümbətovun timsalında) kartlarını açıq şəkildə ortaya
qoymuşdu. Surət Hüseynov və OMON kimi güclü silahlı birləşmələr də
fəaliyyətlərini davam etdirirdilər və hər iki qruplaşma Rusiya
Hərbi-Sənaye Kompleksi generallarının kuklası rolundaydı. Yəni,
istənilən bir yanlış addım Azərbaycanı qan gölünə çevirərdi. Heydər
Əliyevin siyasi manevr qabiliyyəti onu və iqtidarını xilas etdiyi kimi,
bütövlükdə Azərbaycanı da daha böyük fəlakətlərdən qurtardı. Primakovun
adının əvvəlki (Naxçıvan Parlamentinin qəbul etdiyi) siyahıdan
çıxarılması jesti onun “Sadval”, “Ələkrəm”, “Omon” və “Surət”
kartlarının bir daha istifadə olunmayacaq şəkildə zərərsizləşdirilməsinə
loyal qalmasını təmin etdi.
Mənim son olaraq hər kəsə ciddi bir sualım var: İsa Qəmbərdən
soruşun görək, nə üçün o, Milli Şuraya rəhbərlik etdiyi vaxt 20 Yanvar
hadisələrinə hüquqi-siyasi qiymət verilmədi, Primakov və digərləri
günahlandırılmadı? Ümumiyyətlə, “Deti Primakova” və ya “Primakovun
yetirmələri” deyilən 12 nəfər azərbaycanlı kim olub, İsa Qəmbərin bu
haqda məlumatı varmı?
P.S. İndi Primakova Bakıda sərgi açılmasını heç mən də anlamış
deyiləm. Əgər bu, Nurlananın Yevgeniyə şəxsi sevgisindən rişə alırsa,
iqtidar dərhal məsələyə müdaxilə etməli və daşları yerinə qoymalıdı.
Fərəməz Novruzoğlu,
Milli Azadlıq Hərəkatının liderlərindən bir