Ana səhifə / Cəmiyyət / “Oğru” Lənkəranski haqqında film çəkən rejissor: “Bəzən mənə irad bildirirlər ki, niyə bu haqda film çəkirsən?”

“Oğru” Lənkəranski haqqında film çəkən rejissor: “Bəzən mənə irad bildirirlər ki, niyə bu haqda film çəkirsən?”

 
 

Tanınmış aktyor və rejissor, “Dolu” filmindəki “Drakon” obrazı ilə yaddaşlada iz qoymuş Rza Rzayev Moderator.az-a müsahibə verib. Onunla əməkdaşımızın söhbətini oxuculara təqdim edirik:

– Bilirik ki, ilk öncə aktyor olaraq fəaliyyətə başlamısınız.Sonradan isə istedadınızdan rejissor olaraq istifadə etdiniz. Sizin üçün hansı daha uyğundur? 

– Aktyor kimi çəkiləndə aktyor olmağı, rejissor kimi işləyəndə isə rejissor olmağı sevirəm.Tanıyanlar da bilir ki, rejissorluq mənim üçüncü sənətimdir.Bundan öncə iki universitet bitirmişəm.Bu sahə üzrə Türkiyənin Beykend Universitetində yüksək lisans bitirmişəm.Nyu –York Cinema Akademiyasında yönetmenlik kursu keçmişəm.Kursda bizim müəllimimiz var idi.Şilton Gilbert “Qara Şimşək” serialını çəkən rejissordur. O da əvvəl aktyor olmuş, sonrada isə rejissorluq etmişdir. O deyərdi ki, gənc vaxtı yaraşıqlı idim kinolara çəkilirdim, sonradan gördüm ki artıq qocalıram ondan sonra rejissorluğa başladım. Yeqin yaşa dolduqca aktyorluqdan uzaqlaşıb rejissorluğa yaxınlaşıram.
Peşəyə şərəf gətirən insandır.Bir peşədə çalışan yüzlərlə insan olur.Bu insanların içərisindən seçilmiş insanlar o peşəyə şərəf gətirir. Filmlərimdə də  çalışacam ki, insanlara peşə şərəfini nümayiş etdirim. Özüm də hansı peşədə fəaliyyət göstərirəmsə çalışıram o peşəni şərəflə yerinə yetirim.

– Bir çox obrazları ifa etmisiniz. Hansı obraz daha çox sizin daxili aləminizə, xarakterinizə uyğundur? 

-İlk dəfə AzTV – nin çəkdiyi “Bəsdir Ağlama” filminə çəkilmişəm. Bu filmdə zabit obrazında ifa etmişəm ki, bu rolu da çox sevirəm.Daha sonra “Ünvansız qız” serialında Rəşad roluna çəkilmişəm.Bu serialda da bir çox tanınmış aktyorlarla eyni səhnəni bölüşmüşdüm.Xatırlayıram ki, hətta o serialda rejissorla mübahisəmiz də olmuşdu.Bu da ona görə oldu ki, rejissor orada ifa etdiyim obrazın atası rolunda başqa aktyorların çəkilməsini istəyirdi.Mən isə Həsən Məmmədovun çəkilməsini istəyirdim. Çünki kinoda da olsa  atamı elə insan oynamalıdır ki, onu qəbul edə bilim.
Bir dəfə Rusiyadan rejissorlar gəlmişdi Azərbaycana, onların içərisində bir nəfər Azərbaycanlı da var idi. Castinq zamanı məni də dəvət etmişdilər. Soruşdum ki, hansı rolu oynayacam. Cavablarında məlum oldu ki, oynayacağım obrazın filmdə anası, bacısı var.  O roldan imtina etdim. Yəni , xarakter insanıyam. Bu özəl baxışımdır, belə rolları qəbul edən insanlara da pis baxmıram.  Rollarimin hamısını sevmişəm. Sadəcə bizim aktyorlarda yalnış bir düşüncə var ki, peşəkar aktyor istənilən obrazı oynaya bilər. Bunu düzgün qebul etmirem. Aktyor Xan obrazın oynayır, sonra isə gedib Çoban rolunu ifa edir. Bu düzgün deyil. Seçimi peşekar etməlidir, peşəkar olmayanlar isə seçim edə bilmirlər. Dünya kinosunda belə bir düşüncə yoxdur.

– Ola bilər ki, aktyorların belə seçim etməsinə onların maddi probleməri də səbəb olsun? 

– Bilirsiniz, əslində bu sənətə gələn adam bilir ki, bu sənətdə pul, maddiyat yoxdur. Kino sahəsi o dövlətlərdə daha yaxşı inkişaf edir ki, orada əhalinin sayı daha çoxdur. Çünki kino bir biznes sahəsidir. Bizdə də əhalinin sayı az olduğu üçün kino sahəsi o qədər inkişaf etmir və gəlirləri də çox olmur. Ümumiyyətlə internetin sürətlə inkişaf etdiyi bir dövrdə dünyada kino sənayesi iflasa doğru gedir. Bir sözlə kino sahəsinə gələn adam artıq bilir ki, burada onun milyonçu olmağından söz gedə bilməz.

– Filmin uğurlu alınması rejissordan asılıdır, yoxsa aktyor heyətindən? 

– Film rejissora aiddir. Aktyor heyətini də, ümumiyyətlə seti idarə edən insan rejissordur. Dünyada bir vaxta qədər kino ulduzlarla tanınırdı. Buna görə də çalışırdılar ki, filmdə hər hanısı ulduzun çəkilişini təmin etsinlər ki, film izlənsin. Ancaq indiki dövrdə insanlar kinoya rejissora görə gəlirlər. Çünki o zamankı seyirci ilə indiki seyircilər arasında düşüncə baxımından böyük fərq var. Əvvəllər kinolar insanlara bir mesaj verirdisə indi ancaq insanları düşündürməyə çalışır. Əgər hər hansı rejissor desə ki, mənim çəkdiyim film gerçəkliyi daha çox ifade edir,bu düşüncə güluş doğurur, film mövcud olandan daha yaxşı da var fikirini destəkləyir ve bunu tapmağa seyirçiyə kömək edir.
 Aktyor seçimi edərkən ilk növbədə nələrə diqqət edirsiniz? Rejissorluğunu etdiyim filmə aktyor seçərkən ilk növbədə həmin insanın xarakterinə diqqət yetirirəm. Bizim ölkə istər ərazi, istərsə də əhali baxımından çox kiçikdir və biz bu mühitdə olan hər aktyoru tanıyırıq, hər kəsin istedadına bələdik. Öncə aktyor olduğum üçün və xarakterimə yad olduğu üçün məcbur qalmasam castinq etmirəm. Çünki özüm də aktyor olmuşam, özümü onların yerində təsəvvür edirəm. Həvəslə gəlirlər, kinoya çəkilmək istəyirlər, seçilməyəndə isə bu onlara pis təsir edir. Ona görə də tanıdığım aktyorları hər hansı rola uyğun görürəm, onunla danışıqlar aparıram, uyğun olarsa rolu həmin aktyora verirəm.

– Əslində obrazın aktyora yaraşması söhbəti var. Bilirik ki, Rövşən Lənkəranski haqqında film çəkməyə hazırlaşırsınız. Bu obrazda ifa edən aktyor xarici görkəmcə ona oxşamalı deyil? 

– Sovet dövründən sonra cəmiyyətdə baş verən dəyişiklik sənətə baxışa da təsirsiz ötüşmədi. Hal – hazırda cəmiyyətimizdə peşəkar sənət adamları ilə yanaşı, peşəkar tamaşaçıların da qıtlığını yaşayırıq. Bunların vəhdət halında olması sənətə baxışı düzgün istiqamətə aparmır. Deyəndə ki, Rövşən Lənkəranski haqqında film çəkməyə hazırlaşıram, insanlar belə düşünür ki,  onun həyatını başdan – ayağa lentə alacam. Əslində film sənəti bu deyil. Film sənəti bir hissə ilə bütövü anlatmaqdır. Bizim burda məqsədimiz Rövşənin timsalında bir Azərbaycan kimliyini tanıtmaqdır. Əgər biz filmdə Azərbaycanın hər hansı bir Milli Qəhrəmanının təsvir ediriksə onun timsalında  bütü Milli Qəhrəmanlarımızı  ifadə edirik. İzləyənlər də bilir ki, mənim kinolarımda rejissorun adı yerinə Bir Azərbaycanlı filmi yazılır. Bu o deməkdir ki, bu bir azərbaycanlı filmidi,düşüncəsidi,  baxışıdı, yəni film dili Azərbaycan dilində danışır. Bu o deməkdir ki,filmin tək dialoqları Azərbaycan deyil,kamera hərəkətlərindən ,kamerayönlərindən tutmuş, montaj təfəkkürü də Azərbaycana məxsusdur. Filmin səsini aldıqda izləyici bilməlidir ki, Azərbaycan filminə baxır.
Rövşən Lənkəranski haqqında çəkəcəyimiz film iki bölümdən ibarət olacaq. Birinci bölüm Sovet dönəmində kriminal aləmdə baş verən hadisələri, ikinci bölümdə isə ölkəmiz müstəqillik əldə etdikdən sonrakı dövr əhatə olunacaq. Bu filmdə də biz onun bütün həyatını əvvəldən axıra kimi lentə almayacağıq. Bu heç mümkün də deyil. Bunun baş verməsi üçün biz gərək serial çəkək. Filmdə onun həyatından bir hissəni verməklə o insanın xarakterini, bir Azərbaycanlı düşüncəsinin Rövşənin şəxsində ifade edəcəyik ve o aləmə necə gəldiyini göstərəcəyik. Bildiyimiz kimi, qanuni oğru analayışı keçmiş sovetlər birliyində olub. Dünyada bir mafiya anlayışı var , bir də qanuni oğru aləmi ki, bunlar da tamamilə ilə bir birindən fərqli anlayışdır. Quruluş dəyişdiyi kimi, bu aləmdə də sifətlər dəyişilib. Sifətlər dəyişdiyi üçün dünya baxışları da dəyişib, onların da qanunlarında da hansısa dəyişikliklər baş verib. Bilirik ki, Rövşən Lənkəranskidən də öncə bu aləmdə Azərbaycanın tanınmış simaları olub. Ancaq onların heç biri Rövşən qədər əks –səda salmayıb, haqqında bu qədər danışılmayıb.Yəni  rejissor kimi, bir Azərbaycanlının o aləmdəki düşüncəsi, həyat tərzi, o aləmə necə gəlişi maraqlıdı.

– Az öncə özünüz də qeyd etdiniz ki, qanuni oğru aləmində bir çox tanınmış Azərbaycanlılar olub. Bunlardan Lotu Bəxtiyarı, Lotu Hikməti, Lotu Cavanşırı və başqalarını göstərmək olar. Nə üçün məhz Rövşən Lənkəranski haqqında film çəkmək qərarına gəldiniz? 

– İlk öncə qeyd edim ki, bizim cəmiyyət “lotu” sözünün anlamını fərqli qəbul edir. Amma bu aləmdə bu söz nüfuz sahiblərinə deyilir. Az öncə siz sadaladığınız bu insanlar klassik oğru dünyasına məxsus olan insanlardır. Bu insanlara bu adlar Sovetlər dönəmində verilib. Bununla yanaşı bu insanların heç biri Rövşən qədər populyar ola bilmədilər. Eyni zamanda Rövşən Azərbaycan müstəqillik qazandıqdan sonra ad almış insandır və rus muxbirlərinin dediyi kimi ifadə etsək o ad ona verilmədi, Rövşən o adı özü qazandı. Rövşən bu dünyada fərqli bir xarakter sərgilədi, qorxmazlıq, əzmkarlıq gətirdi ve bu aləmə gəlişi fərqli oldu,bu fərq də onu hamıdan fərqləndirdi.Bundan əlavə bilirik ki, Rövşən elə məhkəmə zalındaca öz atasının qatillərini qətlə yetirib. Bu bir Azərbaycanlının ataya verdiyi dəyərdir. Biz digər qanuni oğruların həyatını araşdırsaq görərik ki, Rövşənin həyatı o birilərindən fərqli olub, yəni o bu dünyanı  fərqli yaşadı. Onun ölümü belə onun haqqında əfsanələr yaratdı. Bugün də insanlar onun ölümünə inanmırlar. Belə nəticəyə gəlmək olar ki Rövşən Lənkəranski ölməyib. Əgər bir insanı insanlar bu qədər sevirsə, ona bu qədər rəğbət bəsləyirsə niyə də onun haqqında film çəkilməməlidir?! İnsanlar bəzən mənə irad bildirirlər ki, niyə bu haqda film çəkirsən? Mən onun haqqında film çəkməsəm də biz bu aləmin varlığın inkar edə bilmərik. Kim deyə bilər ki, Xaç atası filmindən sonra Amerikada, İtaliyada cinayətlərin sayı artdı? Əksinə mən deyərdim ki, bəlkə də ciyətkarlığın sayı azaldı. Gənclər bu filmdə mafiyanın üzünü gördü və başa düşdülər ki, cinayət törətmək hər insan üçün deyil. Hər insan xarakter cəhətdən buna uyğun deyil. Sizə bir söz deyim ki, bu aləmdə, bu yolda olan insanlar özləri bilərəkdən gəlib bu aləmə düşməyiblər. Bu onların taleyidir. Onlar hamsı təsadüf nəticəsində bu aləmə düşüblər.

– Rövşən Lənkəranskini çoxları sevir. Ancaq bəzi ninsanlar da onu qatil adlandırır. Qatil, insanları öldürən insan necə yaxşı ola bilər axı fikrini irəli sürürlər… 

– Cəmiyyətdə belə bir ayırımın olduğunun mən də şahidi olmuşam ancaq qeyd edim ki, bunun üçün ilk öncə onun bu aləmə gəlişinə diqqət yetirmək lazımdır. Qanuni oğru anlayışı sovet dövründə yaranmışdır. O dövrdə kim dövlət əmlakını mənimsəyirdisə içəridə ona daha yaxşı baxırdılar, ona daha çox rəğbət bəslənirdi. Bununla yanaşı dövlət özü də bu insanlardan istifadə edirdi. Onların vasitəsi ilə həbsxanada sabitliyi bərqərar edirdi. Klassik qanuni oğruların həyatlarına nəzər salsaq görərik ki, onların çoxu ailə qurmayıblar. Çünki onlar fikirləşirdilər ki, ailə qursalar, ailələrində təhdit kimi istifade edə bilərlər ve onlar həbsxanadakı qardaşlarını düşünə bilməyəcək. Buna görə də deyə bilərik ki, onlar hər zaman kasıba , kimsəsizə, bir sözlə gücsüz insanlara yardım ediblər. Onlar insanların düşüncəsində formalaşan cinayətlər törətməyiblər. Bu insanlar kiməsə zərər yetirməyib, onlar haqsızlığa qarşı mübarizə aparıblar. Əslində onlar özləri əsl cinayətkarları cəzalandırıblar.

– Hər hansı filmin ərsəyə gəlməsi üçün maddi vəsait lazımdır. Eşitdiyimizə görə ilk film işiniz olan “Geyinilməmiş ayaqqabılar” filmini evinizi sataraq əldə etdiyiniz pulla çəkmisiniz. Rövşən Lənkəranski haqqında çəkəcəyiniz film üçün vəsait ayrılıbmı?

– Bu filmin də maliyyə məsələsi özümə aiddir. Bunun da öhdəsindən özümüz gələcəyik. Hətta bizə bunun üçün kimsə hər hansı məbləğ təklif etsə qəbul etməyəcəyik. Belə şeylər xarakterime yaddır. Film çəkildikdən sonra bu haqda açıqlama verəcəyəm. Rejissoram, peşem budu,her kesin gördüyü iş hem de onun çörək qazandığı yerdi, amma menim üçün Azərbaycandan üstün heç ne yoxdur, heç nə Azərbaycanın dəyərin üstəliyə bilməz.Çəkəcəyim filmlər ancaq buna xidmət edir.

– Və sonda bir rejissor olaraq sizin fikrinizi bilmək istərdik ki, Azərbaycanda film sahəsinin inkişafı üçün nə etməliyik? 

– Ümumiyyətlə Azərbaycan dünya dövlətləri içərisində bir neçə dövlətlərdən biridir ki, kino sahəsinə dövlət büdcəsindən pul ayırır. Ancaq son zamanlar Azərbaycanda komediya filmləri çəkilir ki, bu da əslində bir növ kinonun inkişafına xidmət edir. Bu insanlar artıq tamaşaçıların “istəy” ini bilir və bu sahədə film çəkirlər ki bunlar da sırf kommersiya xarakteri daşıyır. Düzü bu filmləri komediya adlandırsalar da bu filmlərin heç komediyaya da aidiyyatı yoxdur. Belə desək bu filmlərin hansı janra aid olduğu da bilinmir. Bu kinolara çəkilən “aktyor”ların şit ifaları insanları çəkir və bunun çox davam edəcəyini düşünmürəm. Bunun da bir sonu olacaq.
Dövlətin ayırdığı vəsaitlə də normal filmlər çəkilir. Düşünürəm ki, bu pullardan lazımı qədər istifadə edib normal filmlər  çəkə bildilər. Bir çox çəkilən filmlərimiz festivallarda iştirak etdi, bir çox filmlərimizin sayəsində Azərbaycan filmi öz inamını geri qaytardı.

Lalə Novruzlu

Həmçinin oxuyun

Bakı meriyasında müşavirə keçirilib, bu şəxsə şiddətli töhmət verilib

Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətində martın 26-da Binəqədi rayonunda qadının liftin qapıları arasında qalaraq ölməsi faktı …

Bir cavab yazın