Ru­si­ya-Azər­bay­can dost­lu­ğu­nun düş­mən­lə­ri ÜAK üzə­rin­dən qor­xu­lu oyu­na baş­la­yıb…

Ru­si­ya hö­ku­mə­ti­nin Ümum­ru­si­ya Azər­bay­can­lı­la­rı Kon­qre­si­nin (ÜAK) qey­diy­ya­tı­nı ləğv et­mək və fəa­liy­yə­ti­ni da­yan­dır­maq niy­yə­tin­də ol­du­ğu ba­rə­də sen­sa­si­ya­lı mə­lu­mat ya­yı­lıb. Mə­lu­mat “Ye­ni Mü­sa­vat”a Mosk­va­da­kı mən­bə­lər­dən da­xil olub. Mə­lu­mat­da bil­di­ri­lir ki, Ru­si­ya Əd­liy­yə Na­zir­li­yi­nin ÜAK-ın qey­diy­ya­tı mə­sə­lə­si­nə ap­re­lin 11-də ba­xa­ca­ğı və mü­va­fiq qə­rar çı­xa­ra­ca­ğı göz­lə­nir.

ÜAK mər­hum döv­lət baş­çı­sı Hey­dər Əli­ye­vin tə­şəb­bü­sü ilə tə­sis olu­nub, kon­frans­da Ru­si­ya pre­zi­den­ti Vla­di­mir Pu­tin də iş­ti­rak edib. Bun­dan baş­qa, Azər­bay­can və Ru­si­ya pre­zi­dent­lə­ri ÜAK-ın bü­tün qu­rul­tay­la­rı­na təb­rik mək­tub­la­rı gön­də­rib­lər, qu­ru­mun fəa­liy­yə­ti­ni yük­sək qiy­mət­lən­di­rib­lər.

Ye­ri gəl­miş­kən, ötən ilin de­kab­rın­da Mosk­va­da ÜAK-ın IV Qu­rul­ta­yın­da təş­ki­la­tın rəh­bər or­qan­la­rı­na ye­ni seç­ki­lər ke­çi­ri­lib. Səs­ver­mə nə­ti­cə­sin­də ta­nın­mış ic­ti­mai xa­dim, tibb elm­lə­ri na­mi­zə­di, pro­fes­sor Fa­zil Qur­ba­nov qu­ru­mun ye­ni pre­zi­den­ti olub. Qu­rul­tay­da ÜAK-ın Rə­ya­sət He­yə­ti və Mər­kə­zi Şu­ra­sı­na ye­ni üzv­lər də se­çi­lib. Qu­ru­mun vit­se-pre­zi­dent­lə­ri sı­ra­sın­da ki­fa­yət qə­dər ta­nın­mış şəxs­lər yer alıb. Mə­sə­lən, Mi­xa­il Qus­man, dün­ya­da ta­nın­mış iş adam­la­rı Qod Ni­sa­nov, İs­gən­dər Xə­li­lov və dün­ya şöh­rət­li rəs­sam Ta­hir Sa­la­ho­vun adı­nı çək­mək ki­fa­yət­dir. Qeyd edək ki, son qu­rul­tay­da Azər­bay­can Res­pub­li­ka­sı Pre­zi­den­ti Ad­mi­nis­tra­si­ya­sı­nın ic­ti­mai-si­ya­si mə­sə­lə­lər şö­bə­si­nin mü­di­ri Əli Hə­sə­nov, Di­as­por­la İş üz­rə Döv­lət Ko­mi­tə­si­nin səd­ri Na­zim İb­ra­hi­mov, Azər­bay­ca­nın Ru­si­ya­da­kı sə­fi­ri Po­lad Bül­bü­loğ­lu, o cüm­lə­dən  Ru­si­ya­nın 78 böl­gə­sin­dən 200-dən ar­tıq təm­sil­çi də iş­ti­rak edib.

Azər­bay­ca­nın ən bö­yük di­as­por təş­ki­la­tı­nın qey­diy­ya­tı­nın ləğv olu­na­ca­ğı ilə bağ­lı səs­lə­nən id­dia­la­rı nə də­rə­cə­də əsas­lı say­maq olar? Onun nə ki­mi nə­ti­cə­lə­ri ola bi­lər?

Dün­ya Azər­bay­can­lı­la­rı Kon­qre­si ic­ra apa­ra­tı­nın rəh­bə­ri Sa­mir Adı­gö­zəl­li qə­ze­ti­mi­zə açıq­la­ma­sın­da bil­dir­di ki, be­lə bir mə­lu­mat­la mət­bu­at­dan ta­nış olub: “Dü­zü, mən Ru­si­ya Əd­liy­yə Na­zir­li­yi­nin be­lə qə­rar ve­rə­cə­yi­nə inan­mı­ram. Çün­ki ÜAK Ru­si­ya­da ya­şa­yan azər­bay­can­lı­la­rın ən cid­di və bö­yük di­as­por təş­ki­lat­la­rın­dan bi­ri­dir. Hə­min təş­ki­la­tın Ru­si­ya­nın ha­kim dai­rə­lə­ri­lə ol­duq­ca yax­şı mü­na­si­bə­ti olub. Ey­ni za­man­da, biz mü­şa­hi­də et­mi­şik ki, Ru­si­ya rəs­mi­lə­ri də de­yi­lən qu­ru­ma müs­bət mü­na­si­bət bəs­lə­yib. Bü­tün təd­bir­lər­də on­la­rın iş­ti­ra­kı­nı, qar­şı­lıq­lı hör­mə­tin ol­du­ğu­nu gör­mü­şük. He­sab edi­rəm ki, be­lə bir qə­ra­rın ve­ril­mə­si həm də iki öl­kə ara­sın­da­kı mü­na­si­bət­lə­rə mən­fi tə­sir edər. Di­gər tə­rəf­dən isə, ÜAK-ın fəa­liy­yə­tin­də onun qey­diy­ya­tı­nın ləğ­vi­nə əsas ve­rən hər han­sı bir qa­nun po­zun­tu­su­nu gör­mə­mi­şik. Yə­qin ki, ya­xın za­man­da bu­nun ən də­qiq ca­va­bı­nı ta­pa bi­lə­cə­yik”.

“Ap­re­lin 11-də Ru­si­ya Əd­liy­yə Na­zir­li­yi­nin Ümum­ru­si­ya Azər­bay­can­lı­la­rı Kon­qre­si­nin qey­diy­ya­tı­nın ləğ­vi mə­sə­lə­si­nə ba­xa­ca­ğı ba­rə­də ya­yı­lan mə­lu­mat cid­di na­ra­hat­lıq do­ğu­rur”. Bu­nu APA-ya açıq­la­ma­sın­da mil­lət və­ki­li El­man Nə­si­rov bil­di­rib. E.Nə­si­rov de­yib ki, Hey­dər Əli­ye­vin tə­şəb­bü­sü və Ru­si­ya pre­zi­den­ti Vla­di­mir Pu­ti­nin dəs­tə­yi­lə ya­ra­dıl­mış azər­bay­can­lı­la­rın Ru­si­ya­da çox mü­hüm bir di­as­por təş­ki­la­tı­nın fəa­liy­yə­ti­nin da­yan­dı­rı­la­ca­ğı ba­rə­də in­for­ma­si­ya­lar Azər­bay­can ic­ti­ma­iy­yə­ti­ni, zi­ya­lı­la­rı ol­duq­ca na­ra­hat edir: “Mə­sə­lə­nin qə­liz­li­yi on­da­dır ki, be­lə bir ad­dım atı­lar­sa, bu, Azər­bay­can-Ru­si­ya stra­te­ji tə­rəf­daş­lıq mü­na­si­bət­lə­ri­nin bü­tün ma­hiy­yə­ti­nə da­ban-da­ba­na zidd ad­dım olar”.

De­pu­tat de­yib ki, di­as­por təş­ki­la­tı­nın Ru­si­ya­da fəa­liy­yə­ti iki öl­kə ara­sın­da dost­luq mü­na­si­bət­lə­ri­nin da­ha da in­ki­şa­fı­na xid­mət gös­tə­rir.

Mil­lət və­ki­li he­sab edir ki, Ru­si­ya-Azər­bay­can mü­na­si­bət­lə­ri­nin yük­sək in­ki­şa­fı mən­ti­qin­dən ya­na­şıl­sa, be­lə bir ad­dı­mın atıl­ma­sı bir­mə­na­lı şə­kil­də qə­bu­le­dil­məz­dir: “De­mə­li, bu­ra­da kim­lə­rin­sə ma­ra­ğı var. Ru­si­ya Əd­liy­yə Na­zir­li­yin­də ÜAK-ın bağ­lan­ma­sı mə­sə­lə­si­nə ap­re­lin 11-də ba­xı­la­ca­ğı göz­lə­nir. Ap­rel ayın­da isə er­mə­ni­lər dün­ya­da qon­dar­ma “soy­qı­rım”ın ta­nı­dıl­ma­sı is­ti­qa­mə­tin­də səy­lə­ri­ni ar­tı­rır, türk­lə­rə və azər­bay­can­lı­la­ra müx­tə­lif is­ti­qa­mət­lər­də zi­yan vur­ma­ğa, təz­yiq gös­tər­mə­yə ça­lı­şır­lar. Bu­nun üçün müx­tə­lif üsul və va­si­tə­lər­dən is­ti­fa­də edir­lər. Bu mə­sə­lə­nin ap­rel ayı­na tə­sa­düf et­mə­si bu ba­xım­dan tə­sa­dü­fi gö­rün­mür. Bu, məq­səd­yön­lü, plan­lı bir fəa­liy­yə­tin nə­ti­cə­si­dir. Bu­nun ar­xa­sın­da Ru­si­ya­da­kı, elə­cə də dün­ya­da er­mə­ni lob­bi­si, o cüm­lə­dən Ru­si­ya­da­kı an­ti-Azər­bay­can si­ya­si dai­rə­lə­ri da­ya­nır”.

E.Nə­si­rov Ru­si­ya və Azər­bay­can pre­zi­dent­lə­ri­nin bu təş­ki­la­tın qu­rul­tay­la­rı­na hər də­fə təb­rik mək­tub­la­rı gön­dər­di­yi­ni, ÜAK-ın fəa­liy­yə­ti­ni dəs­tək­lə­dik­lə­ri­ni də xa­tır­la­dıb.

“Bu­nu da­ha çox Ru­si­ya­da­kı, dün­ya­da­kı er­mə­ni lob­bi­si­nin adı ilə bağ­la­maq la­zım­dır. Tə­əs­süf ki, Ru­si­ya­nın mü­əy­yən si­ya­si dai­rə­lə­rin­də də Azər­bay­ca­nı sev­mə­yən qüv­və­lər var və bu gün er­mə­ni­lər­lə bir­lik­də an­ti-Azər­bay­can si­ya­sə­ti hə­ya­ta ke­çir­mək is­tə­yir­lər” – de­yə E.Nə­si­rov bil­di­rib.

E.Nə­si­rov Azər­bay­can ic­ti­ma­iy­yə­ti­nin bu pro­ses­lə­ri qı­na­dı­ğı­nı, bu­na öz eti­ra­zı­nı bil­dir­di­yi­ni vur­ğu­la­yıb: “Azər­bay­can ic­ti­ma­iy­yə­ti he­sab edir ki, heç bir hal­da, Ru­si­ya­nın mü­va­fiq ha­ki­miy­yət dai­rə­lə­ri be­lə bir ad­dı­mın atıl­ma­sı­na im­kan ver­mə­yə­cək. Çün­ki be­lə bir ad­dı­mın atıl­ma­sı Azər­bay­can-Ru­si­ya mü­na­si­bət­lə­ri­nin zə­də­lən­mə­sin­də ma­raq­lı qüv­və­lə­rin mə­na­fe­yi­nə xid­mət gös­tə­rir”.

Po­li­to­loq Qa­bil Hü­seyn­li isə Ru­si­ya Əd­liy­yə Na­zir­li­yin­də ÜAK-ın fəa­liy­yə­ti­nin da­yan­dı­rıl­ma­sı­nın mü­za­ki­rə­yə çı­xa­rıl­ma­sı­nı “göz­lə­nil­məz ha­di­sə” ad­lan­dı­rıb: “Azər­bay­can­da rus ic­ma­sı azad fəa­liy­yət gös­tə­rir, Cə­miy­yə­tin səd­ri Mil­li Məc­lis de­pu­ta­tı­dır. Ru­si­ya­da da 2 mil­yon azər­bay­can­lı ya­şa­yır. İn­di Ru­si­ya­da ya­şa­yan azər­bay­can­lı­la­rın ma­raq­la­rı­nı qo­ru­yan, sırf mə­də­ni təş­ki­lat ki­mi fəa­liy­yət gös­tə­rən və qa­nun­lar­dan kə­na­ra çıx­ma­yan ÜAK-ın fəa­liy­yə­ti­nin da­yan­dı­rıl­ma­sı­na ça­lı­şıl­ma­sı heç cür təq­dir olu­na bil­məz”.

Q.Hü­seyn­li qeyd edib ki, be­lə bir ad­dı­mın atıl­ma­sı Ru­si­ya-Azər­bay­can mü­na­si­bət­lə­ri­nə zər­bə vu­rar.

Po­li­to­loq vur­ğu­la­yıb ki, Azər­bay­can hə­mi­şə iki öl­kə ara­sın­da ya­xın qon­şu­luq və bə­ra­bər­hü­quq­lu mü­na­si­bət­lə­rin tə­rəf­da­rı olub: “Azər­bay­can bu is­ti­qa­mət­də di­gər post­so­vet mə­ka­nın­da­kı öl­kə­lə­rə nü­mu­nə ola bi­lə­cək dav­ra­nış sər­gi­lə­yib. Mə­sə­lən, post­so­vet mə­ka­nın­da öl­kə­lə­rin bir ço­xun­da rus di­lin­də təh­sil ve­rən or­ta və ali mək­təb­lər yox sə­viy­yə­sin­də­dir. Am­ma Azər­bay­can­da rus­dil­li mək­təb­lə­rin ha­mı­sı fəa­liy­yət gös­tə­rir. Uni­ver­si­tet­lə­ri­mi­zin ha­mı­sın­da rus­dil­li böl­mə­lər var. Azər­bay­can­da 140 mi­nə qə­dər rus ya­şa­yır. To­le­rant, mul­ti­kul­tu­ral bir öl­kə olan Azər­bay­can­da rus­la­rın ma­raq­la­rı hər yer­də tə­min edi­lir və qo­ru­nur”.

“At­las” Araş­dır­ma­lar Mər­kə­zi­nin rəh­bə­ri El­xan Şa­hi­noğ­lu da ÜAK-ın vax­ti­lə sa­biq pre­zi­dent Hey­dər Əli­ye­vin tə­şəb­bü­sü ilə ya­ra­dıl­dı­ğı­nı, bu qu­ru­mun ya­ra­dıl­ma­sı­na Ru­si­ya pre­zi­den­ti Vla­di­mir Pu­ti­nin də dəs­tək ver­di­yi­ni xa­tır­la­dıb: “Qu­ru­mun rəh­bər­li­yin­də Ru­si­ya­da ta­nın­mış azər­bay­can­lı­lar, Azər­bay­can­la bağ­lı olan Ru­si­ya və­tən­daş­la­rı yer alıb. Azər­bay­can döv­lə­ti ÜAK-ın fəa­liy­yə­ti­nə çox önəm ve­rir, çün­ki Ru­si­ya­da er­mə­ni lob­bi­si də çox güc­lü­dür. Er­mə­ni lob­bi­si hər za­man Azər­bay­can əley­hi­nə ça­lı­şır. Bu mə­sə­lə ilə bağ­lı Azər­bay­can ha­ki­miy­yə­ti Ru­si­ya rəs­mi­lə­ri ilə dia­lo­qu fə­al­laş­dır­ma­lı­dır. Azər­bay­ca­nın Ru­si­ya­da­kı sə­fi­ri, rus­la­rın özü­nün bö­yük hör­mət­lə ya­naş­dı­ğı Po­lad Bül­bü­loğ­lu da bu mə­sə­lə­ni diq­qət­də sax­la­ma­lı­dır. Ona gö­rə ki, hə­qi­qə­tən ÜAK-ın fəa­liy­yə­ti­ni da­yan­dır­maq is­tə­yir­lər­sə, bu, bö­yük qal­ma­qa­la sə­bəb olar”.

E.Şa­hi­noğ­lu dü­şün­mür ki, ÜAK-ın bağ­lan­ma­sı ümu­mi­lik­də Ru­si­ya ha­ki­miy­yə­ti­nin möv­qe­yi­dir: “Ola bi­lər ki, ha­ki­miy­yət da­xi­lin­də er­mə­ni lob­bi­si ilə bağ­lı olan kim­lər­sə bu mə­sə­lə­ni “öz yo­lu” ilə həll et­mə­yə ça­lı­şır. La­kin bu­nun baş tut­ma­sı Ru­si­ya-Azər­bay­can mü­na­si­bət­lə­ri­nə mən­fi tə­sir edər. Azər­bay­can Ru­si­ya­nın Cə­nu­bi Qaf­qaz­da­kı əsas tə­rəf­daş­la­rın­dan bi­ri­dir. İki öl­kə­nin çox bö­yük or­taq la­yi­hə­lə­ri, ti­ca­rət əmək­daş­lı­ğı var. Düz­dür, Ru­si­ya böl­gə­də Er­mə­nis­ta­nı da dəs­tək­lə­yir, am­ma Ru­si­ya Er­mə­nis­ta­na si­la­hı pul­suz ver­di­yi hal­da, Azər­bay­can Ru­si­ya­dan 4 mil­yard dol­lar­lıq si­lah alıb. Bu, Ru­si­ya­nın hər­bi-sə­na­ye komp­lek­si, büd­cə­si üçün də önəm­li­dir”.

“Bü­tün ic­ti­mai təş­ki­lat­la­rın yox­lan­ma­sı Ru­si­ya Əd­liy­yə Na­zir­li­yi­nin sə­la­hiy­yə­tin­də olan mə­sə­lə­dir. Ümum­ru­si­ya Azər­bay­can­lı­la­rı Kon­qre­si də Ru­si­ya­da fəa­liy­yət gös­tə­rən ic­ti­mai təş­ki­lat­dır. Bi­zim təş­ki­lat qa­nun çər­çi­və­sin­də iş­lə­yir, vaxt­lı-vax­tın­da bü­tün sə­nəd­lə­ri­mi­zi qay­da­sı­na sa­lı­rıq”. Bu­nu isə APA-nın Mosk­va müx­bi­ri­nə açıq­la­ma­sın­da ÜAK pre­zi­den­ti­nin mü­şa­vi­ri, təş­ki­la­tın Rə­ya­sət He­yə­ti­nin üz­vü Kam­ran Rüs­tə­mov de­yib. K.Rüs­tə­mov bil­di­rib ki, ÜAK bir gün­də ləğv olu­na­caq təş­ki­lat de­yil: “Kon­qre­sin əsa­sı ulu ön­dər Hey­dər Əli­yev və Ru­si­ya pre­zi­den­ti Vla­di­mir Pu­tin tə­rə­fin­dən qo­yu­lub. Bu təş­ki­la­tı ləğv et­mək asan mə­sə­lə de­yil. Təş­ki­la­tı­mı­zın Ru­si­ya­nın 70-dən çox re­gio­nun­da böl­mə­lə­ri fəa­liy­yət gös­tə­rir. Bu bö­yük­lük­də təş­ki­la­tı bağ­la­maq ağ­la­ba­tan de­yil. ÜAK Ru­si­ya və Azər­bay­can pre­zi­dent­lə­ri­nə ar­xa­la­nan təş­ki­lat­dır”.

O qeyd edib ki, Ru­si­ya­da ic­ti­mai təş­ki­lat­lar haq­qın­da qa­nu­na tez-tez də­yi­şik­lik­lər olur: “Qa­nu­na əla­və və də­yi­şik­lik­lər olur ki, bu da tə­bii­dir. İc­ti­mai təş­ki­lat­lar da öz ni­zam­na­mə­lə­ri­ni hə­min də­yi­şik­lik­lə­rə uy­ğun­laş­dır­ma­lı­dır. Ötən ilin de­kabr ayın­da ÜAK-ın qu­rul­ta­yı ke­çi­ril­di. Təş­ki­la­tın ye­ni Ni­zam­na­mə­si qə­bul olun­du. İn­di hə­min Ni­zam­na­mə təs­diq­lən­mək üçün Ru­si­ya Əd­liy­yə Na­zir­li­yi­nə gön­də­ri­lib. On­lar öz­lə­ri tə­yin et­dik­lə­ri müd­dət­də bu­na ba­xa­caq. Biz bü­tün sə­nəd­lə­ri təq­dim et­mi­şik. On­lar sə­nəd­lər­də mü­əy­yən səhv­lər tap­dı­lar. Bun­lar me­xa­ni­ki səhv­lər­dir. Biz on­la­rın töv­si­yə­si ilə hə­min səhv­lə­ri dü­zəlt­dik, də­yi­şik­lik­lər et­dik, ye­ni­dən na­zir­li­yə təq­dim et­dik. İn­di on­lar­dan ca­vab göz­lə­yi­rik”.

Ru­si­ya ƏN ÜAK-ın ləğ­vi üçün Ali Məh­kə­mə­yə mü­ra­ci­ət et­di

Dü­nən gü­nün so­nun­da ya­yı­lan mə­lu­ma­ta gö­rə, Ru­si­ya Əd­liy­yə Na­zir­li­yi Ümum­ru­si­ya Azər­bay­can­lı­la­rı Kon­qre­si­nin ləğv edil­mə­si üçün Ali Məh­kə­mə­yə mü­ra­ci­ət edib.

Bu ba­rə­də APA-ya Ru­si­ya Əd­liy­yə Na­zir­li­yin­dən mə­lu­mat ve­ri­lib. Na­zir­li­yin İc­ti­mai Əla­qə­lər De­par­ta­men­tin­dən bil­di­rib­lər ki, ÜAK fəa­liy­yə­tin­də Ru­si­ya Fe­de­ra­si­ya­sı­nın möv­cud qa­nun­ve­ri­ci­li­yi­ni po­zub: “Ru­si­ya Əd­liy­yə Na­zir­li­yi tə­rə­fin­dən hə­ya­ta ke­çi­ri­lən nə­za­rət-təf­tiş təd­bir­lə­ri za­ma­nı ÜAK-ın Ru­si­ya qa­nun­ve­ri­ci­li­yi­ni, elə­cə də öz Ni­zam­na­mə­si­nin müd­dəa­la­rı­nı poz­du­ğu aş­kar­la­nıb. Ru­si­ya Əd­liy­yə Na­zir­li­yi “İc­ti­mai Təş­ki­lat­lar haq­qın­da” Qa­nu­nu əsas gö­tü­rə­rək, ÜAK-ın Mər­kə­zi Şu­ra­sı­nın Rə­ya­sət He­yə­ti­nə aş­kar olu­nan po­zun­tu­la­rın ara­dan qal­dı­rıl­ma­sı ilə bağ­lı də­fə­lər­lə xə­bər­dar­lıq edib”.

Qeyd olu­nub ki, təş­ki­lat po­zun­tu­la­rı ara­dan qal­dır­ma­dı­ğı­na gö­rə bu il mar­tın 3-də Ru­si­ya Əd­liy­yə Na­zir­li­yi Ali Məh­kə­mə­yə təş­ki­la­tın ləğ­vi­nə da­ir in­zi­ba­ti id­dia qal­dı­rıl­ma­sı üçün mü­ra­ci­ət edib.

Ru­si­ya Ali Məh­kə­mə­si­nin qə­ra­rı­na əsa­sən, mü­va­fiq məh­kə­mə işi­nə ap­re­lin 11-də ba­xı­la­caq.

Xa­tır­la­daq ki, ÜAK 2001-ci il­də ya­ra­dı­lıb.

Mə­həm­mə­də­li QƏ­RİB­Lİ