Azinforum.az İnformasiya Portalı Onlayn Xəbər Portalı
Dövlət İmtahan Mərkəzinin Direktorlar Şurasının sədri Məleykə Abbaszadənin ingilis dili müəllimləriylə bağlı səsləndirdiyi fikirlər marağa səbəb olub.
M.Abbaszadə qeyd edib ki, hansısa dili öyrənmək üçün o dilin mühitində yaşamaq, o dildə olan ədəbiyyatları mütəmadi oxumaq, televiziyada həmin dildə olan verilişlərə baxmaq, o dili eşidib, həmin dildə danışmaq lazımdır. Amma sovet təhsil sistemində belə şərait olmayıb.
Onun sözlərinə görə, indi də xarici dili yaxşı bilən gənclər çox zaman məktəbə getmirlər və özləri üçün başqa bir yerdə iş tapırlar.
M.Abbaszadə əlavə edib ki, həm orta, həm də ali məktəblərdə təlim prosesi müasir ingilis dilinin tələblərinə uyğun qurulmalıdır.
Moderator.az xəbər verir ki, İngilis dili müəllimləri Məleykə Abbaszadənin bu sözləriylə bağlı düşüncələrini AzEdu.az-a bölüşüblər.
Laçın rayonu, Taxtakörpü qəsəbə tam orta məktəbinin ingilis dili müəllimi Şəbnəm Cəbrayıl AzEdu.az-a açıqlamasında bildirib ki, sovet təhsil sisteminin qalıqları o dövrü görən, təhsil alan müəllimlərdə özünü göstərə bilər:
“Bu, biz gənc müəllimlərə şamil edilə bilməz. Mən DİM-in ali məktəblərə qəbul imtahanı suallarının hazırlanması və yoxlanılmasında iştirak etmək hüququ qazanmışam. “Marker müəllim” sertifikatım var və 3 il qüvvədə olacaq. Azərbaycan Dillər Universitetinin məzunuyam. İngilis dilli ölkələrdə olmasam da, xaricilərin iştirakı ilə bir çox “conversation club”lara hələ tələbəlik dövründən maraq göstərirdim. “Aşıq gördüyünü çalar” deyiblər. Bizə universitet nə keçirsə, biz də onları tətbiq edirik”.
Şəbnəm Cəbrayılın sözlərinə görə, 28 il əvvəl Laçın məktəblərində linqafon otaqları var idi:
“Bu otaqlar öyrəndiyiniz dildə eşidib-anlama bacarıqlarınızı inkişaf etdirmək istiqamətində əvəzsiz rol oynayırdı. Bu gün- 28 il sonra biz, məktəbdə şagirdi qəbul imtahanına düşəcək dinləmə materiallarına alışdırmaq üçün heç bir cihaz tapmırıq və onları imtahana qrammatik biliklərlə yollamaqla kifayətlənirik. Nəzərə alsaq ki, hər uşağın evdə internet imkanı yoxdur, bu qlobal bir problem olaraq düşünülə bilər”.
İngilis dili müəllimi Turan Hüseynov isə Məleykə Abbaszadənin fikirləri ilə razıdır:
“Sovet dövründə ingilis dili müəllimliyi ixtisasını öyrənən şəxslər üçün lazımi imkanlar yox idi. Bəzən də universitetlərdə iki dil, ingilis-alman, ingilis-fransız dilləri birgə öyrədilirdi. Lakin onu da nəzərə alaq ki, sovet dövründə ingilis dilinin tədris keyfiyyəti yaxşı olub. Bu gün məktəb müəllimlərinin özlərində bir az tənbəllik var. Gənc nəsil arasında müsbətə doğru irəliləyişlər çoxdur. Onlar yeni imkanlardan, elektron vasitələrdən istifadə edirlər. Ötən ildən də dinləmə mətnləri dövlət imtahanlarının bir parçasına çevrildi. Bu özü ingilis dilinin inkişafında çox böyük addım idi”.
Turan Hüseynov qeyd edib ki, Azərbaycanda kifayət qədər beynəlxalq sertifikatlara sahib müəllimlər var:
“Belə müəllimlər məktəblərə cəlb olunmalıdır. Məleykə xanımın dediyi kimi sovet dövründə yaxşı müəllimlər xarici şirkətlərə yönəldilər. Məktəblər bir növ yaxşı müəllimlərdən məhrum oldu. Bu gün isə peşəkar müəllimlər, əsasən, özəl sektorda fəaliyyət göstərməyə üstünlük verir. Bu da əksər hallarda əməkhaqqı ilə əlaqədardır.
Məktəblərdə ingilis dilinin tədrisi ilə bağlı problemlərdən biri də siniflərdə uşaq sayının çoxluğudur. Müəllim 45 dəqiqə ərzində 15 nəfərlik qrupda tədris apara bilmir, ya proqramdakı dərsi keçir, ya da ev tapşırığını yoxlayır. Uşaqların dil praktikası ilə məşğul olmağa vaxt qalmır. Şagird sayı 10-dan çox olanda vəziyyət çətinləşir. Düşünürəm ki, məktəb dərslikləri də çətindir. Proqram sıxdır və praktikaya ayrılan zaman azdır”.
Turan Hüseynov müəllimlərin psixoloji və metodiki hazırlığının əsas məsələlərdən biri olduğu qənaətindədir:
“Məktəbə gedən uşaqlar bir çox psixoloji prosesdən keçirlər. Müəllimlər psixoloji hazırlığa cəlb olunmalıdırlar ki, hər yaş dövründəki uşaqlarla uyğun çalışa bilsinlər.
Məktəbdə dərs deyən müəllimlərin praktik bilgilərinin zəifləməsi normaldır. Onlar ancaq dərs keçməklə məşğuldurlar. Müəllimlərin, şagirdlərin və valideynlərin əsas məqsədi şagirdin ali məktəbə qəbul olmasıdır. Bu səbəbdən də şablonlaşmış üsulla imtahanlara hazırlıq gedir. Müəllimlərin praktik dil bilgiləri mütəmadi şəkildə inkişaf etdirilməlidir. Onlar danışıq klublarına, treninqlərə cəlb olunmalıdırlar. Belə olduğu təqdirdə, həmin bilgiləri şagirdlərə öyrədəcək və onlardan tələb edəcəklər. Beləliklə, şagirdlər artıq məktəbi bitirəndə öz fikirlərini normal şəkildə ifadə edə bilmək bacarığına malik olacaqlar”.
Gəncə şəhəri 27 nömrəli məktəb-liseyin ingilis dili müəllimi Elvin Bəkirov vurğulayıb ki, Məleykə Abbaszadə müəyyən məqamlarda tamamilə haqlıdır:
“Bizim müəllimlərin əksəriyyəti sadəcə qrammatikanı və tərcümə etməyi bilirlər. Danışıq qabiliyyətləri bir neçə cümlə qurmaqdan ibarət olur. Amma onu da etiraf etmək lazımdır ki, müəllimləri bu vəziyyətə gətirib çıxaran dərsliklərimiz və imtahanlarımız olub. Dərsliklərdə yalnız mətni oxuyub tərcümə etməyə dair tapşırıqlar və qrammatik çalışmalar yer alıb. DİM-in son 1 il istisna olmaqla, təşkil etdiyi imtahanların hamısı qrammatika və tərcümə yönümlü olub. Bütün müəllimlər özlərini yalnız bu istiqamət üzrə inkişaf etdiriblər. Son dövrlərdə DİM-in etdiyi dəyişikliklərə etiraz edən müəllimlər isə bir daha özlərini həmin istiqamətdə inkişaf etdirmək istəmirlər. Bu zəhmət və vaxt tələb edir. Əvvəllər xarici dil mühiti tapmaq çox çətin olurdu. Amma hazırda müasir texnologiyalar vasitəsi ilə bu mümkündür”.
Elvin Bəkirov deyib ki, əgər müəllimlərə təlim təşkil etmək və yenidən bu dili öyrətmək istəyirlərsə, lazımi maddi-texniki bazanı təkmilləşdirməlidirlər:
“Yəni müəllim maddi problemləri haqda deyil, akademik məsələlər barədə fikirləşməlidir. Sonda onu qeyd edim ki, DİM imtahanlarda hansı tələbləri qoysa, müəllimlər və tələbələr elə həmin istiqamətdə də inkişaf edəcəklər. Təhsil Nazirliyi dərsliklərlə bağlı həddindən artıq islahatlar aparmalıdır. Sadəcə beynəlxalq nəşrlərə baxmaq və onları milliləşdirmək lazımdır. Bir sözlə, Təhsil Nazirliyi, DİM və müəllimlər qarşılıqlı şəkildə əllərini daşın altına uzatmalıdırlar”.
