2011-ci ildən başlayaraq cibində daşıdığı üç ölkənin vətəndaşlıq pasportu ilə Azərbaycanın işğal olunmuş torpaqlarına dəfələrlə saymazyana gəlib-gedərək, bir gün bunun hüquqi hesabatını mütləq verəcəyini ağlına gətirməyən Lapşin nəhayət 6 ildən sonra artıq 1 saylı Bakı İstintaq təcridxanasındadır.
Tarixdə hələ uzun illər dartışılacaq və bir çoxları üçün dərs vəsaiti olacaq “Lapşin işi” adlı rəmzi “kitab yazır”! 1 saylı Bakı İstintaq Təcridxanasının elə 1 saylı cinayətkar “sakini” kimi tarixdə xatırlanacaq, doğrudan da xatırlanacaqsa… Bakıdan cəmi bir neçə kilometr aralıda yerləşən təcridxana yeni olsa da, çox pozuçular, şübhəlilər, canilər görüb. Beləsi – Lapşin kimisi isə orada ilkdir. Lapşin Azərbaycanın qanunlarına və torpaq üçün canından keçmiş minlərlə şəhidimizin ruhuna saymazlıq edərək, qondarma “DQR-i dünyaya sırımaq istəyən Ermənistanın çirkin oyunlarına beş-üç qəpiyə görə uymuş neçə-neçə cinayətkarın hələlik ilkidir. Ardı da gələcək… Axı 90-cı illərin əvvəllərindən başlayaraq üzübəri beynəlxalq erməni oyunlarına girov düşmüş Lapşin kimiləri çoxdu… Lapşin də 2011-ci ildə Qarabağdakı “bic dövlət”in süfrəsinə öz ləkəli əllərini uzadanda cəmi 6 il sonra bunun cəzasını çəkəcəyini düşünmürdü. Buna görə də 2012-ci ildə və 2016-cı illərdə ikinci-üçüncü cinayətləri də törətdi… Lapşin və Lapşin kimilər düşünməmişdilər ki, neçə illər ötsə də, Azərbaycan xalqı onların nə sayaq cinayətə doğru addım atdıqlarını unutmayacaq. “Ərazilərimizdə ikinci erməni dövlətinin yaranmasına qətiyyən imkan verməyəcəyəm”- deyən Azərbaycan Prezidentinin milli maraqlar naminə fədakar vətənpərvərliyi və tükənməz ardıcıllığı da Lapşin kimilərin öncədən nəzərə almadıqları məqamlardı. Demək, 1992-94-cü illərdə Bakını dəfələrlə terror “qanına boyamış” “…yan”ların, erməni vəhşiliyi ilə Sumqayıtın məsumluğuna ləkə salmış “ter…”lərin, Xocalılı ananın bətnindəki körpənin biçaqdan daman qanına susamış Balayan və Zarviqorovların – hamısının yolu gec ya tez Bakı İstintaq Təcridxanasından keçəcək…
Lapşinin saxlanması və Bakıya gətirilməsi prosesləri təzə-təzə başlayanda bəlkə də bir çoxları Azərbaycanın nə qədər prinsipial və beynəlxalq əhəmiyyətli bir işə girişdiyinin fərqində deyildi. Rusiya kimi bir ölkə Lapşin hələ Minskdə olarkən onun ekstradisiyasına qarşı olduğunu açıq ifadə edəndə də bir çoxlarına işin əsl mahiyyəti çatmamışdı. Qolu qandallı Lapşin Bakı aeroportuna düşəndə nə qədər ağır cinayət törətdiyini anladığı kimi, bu ekstradisiyaya əvvəlcə yetərincə ciddi yanaşmayanlar da hər şeyi anladılar. Lapşinin ekstradisiyasından sonra Rusiyanın və Ermənistanın Belarusa və şəxsən Lukaşenkoya qarşı jestləri və bəyanatları hər şeyi ortaya qoydu.
Rusiya özünün rəsmi konfederasiya ortağı olan Belarus prezidentini müttəfiqlik borcuna guya xəyanətdə ittiham etdisə, bu zaman Belarusun Avrasiya İqtisadi Birliyindən, KTMT-dən, MDB-dən üz döndərib gedə biləcəyini belə nəzərə almadısa, Ermənistan Belarusun KTMT-dən xaric olunmasını açıq tələb etdisə… demək məsələyə tək Lapşinin həbsi kimi sadə baxmaq mümkünsüzdür. Asan məsələ deyil. MDB-nin sütunü rus-belarus ittifaqını laxladan bir hadisəni gerçəkləşdirməyin arxasında böyük mətləblər yatırmış. Bütün çətin nəticələrini öncədən göz önünə alaraq sonadək ardıcıllıq göstərmək Prezident Əliyevin şəxsində dövlətimizin ərazi bütövlüyünə, millətimizin şərəfinə, gələcək nəsillər qarşısında məsuliyyət hissinə tam bağlılığın qibtə oluna bilən nümunəsidir. Bir anlığa təsəvvür etmək olar ki, hansısa bəlli təsirlərin qarşısında Lukaşenko beynəlxalq hüquq normalarını, haqq-ədaləti, Azərbaycan-Belarus dostluğundan doğan rəsmi öhdəlikləri, Prezident Əliyevlə şəxsi dostluğu, illər öncə Belarus “qaz müharibələrinin” hədəfi olanda Azərbaycan Prezidentinin uzatdığı dost-qardaş əlini unudaraq İnterpolun Lapşinlə bağlı axtarış qərarını kənara atır, Lapşin Minskdə saxlanmır, Azərbaycana ekstradisiya olunmur, bizlərə acıq verə-verə iki-üç ayda bir qanunsuz Qarabağ səfərinə davam edir. Lukaşenko bunu edə bilməzdimi? İnterpolun axtarışında olan şəxslərin dünya böyu maneəsiz hərəkətlərinə dair azmı faktlar var? Bu da olardı onlardan biri. Hətta Avropaya, ABŞ-a, Rusiyaya yeri gələndə sözünü dik deyərək həm şəxsi, həm də dövlət iradəsini şəstlə nümayiş etdirə bilən yenilməz Lukaşenkoya kim nə deyə bilərdi ki… Üstəlik, Lapşini qanadları altına alması onu dünya erməni lobbisinin, Ermənistan rejiminin, erməni xalqının və Rusiyanın Lavrov kimi rəsmi dairələrinin gözündə əsl qəhrəmana çevirə bilərdi. Bunlar Lukaşenkonun imtina etdiyi böyük nəsnələrin yalnız bir hissəsidi. Nəticə budur ki, Lukaşenko şəxsi və dövlətlərarası dostluqda əsl kişi kimi hərəkət etdi, Azərbaycanın haqqını ayaq altına atmaq bahasına Ermənistan rejiminə və erməni lobbisinə sevinmək və Azərbaycan xalqının şərəfinə həqarət etmək şansı vermədi. Əgər versəydi, erməni təbliğatı indi “Belarus Dağlıq Qarabağı Azərbaycanın tərkib hissəsi olaraq tanınmadı” kimi qondarma tezisin gurultuları altında Azərbaycanın başqa haqq səslərini də eşidilməz etməyə çalışacaqdı. Biz bu acını da yaşamaqdan yan keçdik. Bütün dünya boyu deyə bildik ki, daha bir dövlət Qarabağın Azərbaycan torpağı olduğunu növbəti dəfə etiraf etdi. 25 illik müstəqillik tariximizdə yaşadığımız tək-tək qürurverici faktlardan biri olan bu nəticəni kimin və nəyin sayəsində əldə etdiyimizi gərək heç vaxt unutmayaq. Azərbaycanın başında İlham Əliyev yox, başqa birisi olasaydı və Belarus rəhbərliyi ilə şəxsi münasibətlərə lazımi önəm verilməsəydi, Lukaşenko öz başını ağrıdacaq neçə-neçə böyük problemi göz önünə alaraq Azərbaycanın xeyrinə yenə fədakarlıq edərdimi? Düşündükcə suallar çoxalır. Lukaşenko bilmirdimi ki, ABŞ və Avropa ilə məlum məsələlərə görə hamar olmayan münasibətlərə dünya erməni lobbisi hansı yeni düşmənçilik çalarları əlavə edə bilər? Heç şübhəsiz, təcrübəli dövlət adamı kimi Lukaşenkonun aydın təsəvvür etdiyi həmin çalarları bizlər bundan sonra praktik olaraq görəcəyik. Qisasçı erməni lobbisi və Ermənistan rejimi susmayacaq, Azərbaycan dövlətinin ləyaqətini və xalqımızın milli şərəfini qoruduğu üçün İlham Əliyevdən hər düşən fürsətdə daha amansız qisas almaq siyasətini davam etdirəcək. Beynəlxalq hüququn ədalətinə və müttəfiqlik-dostluq borcuna sadiq qaldığı üçün Lukaşenkonu da “vurmağa” çalışacaq…
Heç kim inkar etmir ki, İlham Əliyevlə Lukaşenkonun birgə “Lapşin layihəsi” ermənilərin düz 28 ildir açıq formada apardıqları təcavüzkar siyasətin mahiyyətini ifşa edən bənzərsiz tarixi hadisədir. Dünya İlham Əliyevin Sarkisyandan qat-qat nüfuzlu və xarizmalı dövlət başçısı olduğunu təkrar gördü, Azərbaycan diplomatiyasının məqsədyönlülüyünə və səriştəsinə əmin oldu. Ermənistanın Azərbaycandakı işğalçı rejiminin heç vaxt tanınmayacağını yəqin etdi, bildi ki, Lapşinlər nə qədər gəlib-getsələr də, Qarabağı Azərbaycandan kimsə qopara bilməz, illər ötsə də, Azərbaycan xalqı və şəxsən Prezident İlham Əliyev bircə qarış torpağımızdan da imtina etməyəcək. Qarabağ probleminin ədalətli həllini süni şəkildə uzatmaqla Azərbaycan xalqının və Prezident Əliyevin yorulacağına, ya ruhdan düşəcəyinə stavka edənlər yanılacaq, işğal rejimi uzandıqca xalq-dövlət birliyinə və Prezident Əliyevin vətənpərvərliyinə söykənən Azərbaycan dövlətinin qüdrəti daha da böyüyəcək, hər cür şərin qarşısında yenilməzlik gücü artacaq.
Bu arada heç təəccüblü deyil ki, Lapşinin Bakıda ədalətli mühakimə olunacağına indidən kölgə salmaq cəhdləri görünməyə başlayıb. Öncədən də elə rəy yaratmaq istəyirdilər ki, guya Lapşini Azərbaycana asıb-kəsməyə, dərisini soymağa, şaqqalamağa gətiririk. Bizlər bunu dünyadan sərgilənən ikili standart yanaşmaların başqa formada təzahürü kimi başa düşdük. Hələ Lapşinin ekstradisiyası naminə Prezident Əliyevin diplomatik mübarizəni səylə davam etdirdiyi günlərdə ATƏT-in Miyatoviçinin Ermənistan ombudsmanına məktub yazması da bizi təəccübləndirmədi. Miyatoviç “ülyahəzrətləri” Lapşinin Azərbaycana veriləcəyi anda onun taleyi üçün narahat olmuş və Ermənistan ombudsmanına (?) ürək-dirək vermək üçün məktub yazmışdı. Əcəb yanaşmadı. Ermənistan ombudsmanının Lapşinə nə dəxli var? Lapşin Azərbaycanın Qarabağ bölgəsinə qanunsuz gəlib-getdiyi üçün qanuni şəkildə cəzalandırılır. Bundan Ermənistan ombudsmanına nə? Miyatoviç Azərbaycan ombudsmanına məktub yazaraq Lapşinin işini nəzarətə götürməyi xahiş etsəydi, yenə dərd yarı olardı. Demək, xanım Muyatoviçin başqa yanaşmaları var imiş… O, açıq deməsə də, hərəkətlərilə göstərdi ki, Qarabağı Azərbaycan torpağı saymır, Lapşinin ekstradisiyadan sonra Azərbaycanda guya qərəzlə mühakimə ediləcəyi barədə məqsədli yaydırılmış rəyləri bölüşür. Bu mənada Lapşinin açıq məhkəməsi, cənab İlham Əliyev başda olmaqla, bütün Azərbaycan xalqının Lapşinə şəxsi düşmən kimi yox, Azərbaycanın qanuni mənaelərinə düşmənçilik etmiş cinayətkar kimi qərəzsiz yanaşıldığının bariz nümayişi olacaq.
Lapşinin cinayəti məcəlləmizdəki dövlət sərhədini qanunsuz keçmə və dövlətə qarşı çağırışlar kimi tövsif olunsa da, bu işin mahiyyəti reallıqda çox unikaldır. Məsələn, bu iş Azərbaycanın sərhədlərini qanunsuz keçən, İrandan, Əfqanstandan və başqa yerlərdən gəlmiş narkotik daşıyıcıları, ya qanunsuz miqrantlarla eyniləşdirilə bilməz. Lapşinin dövlətimiz əleyhinə çağırışları ayrı-ayrı dini, ya milli radikal-ekstremistlərin də çağırışlarına bənzəməz. Lapşinin cinayəti regional-etnik separatizmlə birbaşa bağlı olduğu üçün unikaldır. İndiyə qədər məlum formada Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü pozmuş başqa şəxslər də olub, hansılar ki, Azərbaycan XİN-in “Qara siyahısına” salınmaqla beynəlxalq qınaq hədəfi olublar, sonradan bir çoxları səmimi etiraflarına görə “qara siyahıdan” “ağ siyahıya” keçməklə Azərbaycana sərbəst gəlib-getmək hüquqlarını bərpa edə bilib. Bunların hamısından fərqli olaraq, Azərbaycanın qanuni dövlət mənafelərinə ziyan vurması ilə açıq-aşkar öyündüyü üçün, “qondarma” DQR-i tanımaq xahişi ilə müraciətlər etdiyi üçün Lapşinin məsələsi unikaldır. Azərbaycanın bu sayaq cinayətə görə açdığı və uğurla yekunlaşdırdığı ilk cinayət işi olduğu üçün unikaldır.
Bu işin başqa bir unikal cəhəti də var. Azərbaycan Prezidentinin sayəsində beynəlxalq hüquq praktikası çox zəruri bir presedent faktı əldə etdi. Dünyanın separatizm bəlasından əziyyət çəkən ölkələrinin məlum siyahısı var. Gürcüstan, Moldova, Ukrayna hələ də bu bəlalı cığırın daş-çınqılları üzərində yerimək zorundadır. Bu müsibəti dünyanın Çin kimi əjdahası da 1949-cu ildən başlayaraq Tayvanın timsalında yaşamaqdadır. Gürcüstan, Moldova və Ukrayna prezidentləri hələ indiyə qədər Abxaziya, Dnestryanı və Krıma qanunsuz gediş ittihamı ilə bircə nəfər pozucunu belə əli qandallı vəziyyətdə ölkəsinə gətirə bilməyib. Qüdrətli Çin dövləti də separatçı Tayvana gedib-gəlməklə Çinin ərazi bütövlüyünü pozmuş bircə nəfərə də olsun, belə “dərs” verdirə bilməyib. Bu mənada Prezident İlham Əliyevin uğurlu “Lapşin ekstradisiyasının” beynəlxalq hüquqa “Lapşin presedenti” kimi düşməsinin böyük şansları var. Beynəlxalq hüquq elimindən az-çox xəbəri olanlar presedent hüququn nə qədər təsirli faktor olduğunu bilir. Təsəvvür etmək mümkündür ki, nə vaxtsa Gürcüstan, Ukrayna, Çin, Moldova separatçı bölgələrə dəstək verən pozucularla bağlı İnterpola müraciət edəcək və presedent fakt kimi “Lapşinin işini” mütləq xatırladacaq. Həqiqətən Azərbaycan üçün qürur verici faktdır. Həm Lapşini ölkəyə gətirmək, həm də bununla beynəlxalq hüquqda presedent faktı yaratmaq.
Neçə gündür Ermənistan “dağılır”. “Lapşin işi”nin ölkə üçün ümumi məğlubiyyət olduğunu hamı başa düşür. Çoxları bunu açıq deyir, ürəyinin bütün ağrı-acısını Sarkisyanın üzərinə tökərək, onu səriştəsiz diplomatiya sürdürməkdə ittiham edir. Dilə gələn diplomatlar “biz heç nə edə bilmədik” kimi pessimist etiraflarla əslində bütün Ermənistanın çarəsizliyini büruzə verdilər. Azərbaycanın yaşadığı “Lapşin təntənəsi”nin qarşısında Ermənistanın “Lapşin matəmi” təsadüfi deyil. Ermənilər bu məsələdə uzağı yaxşı görürlər. “Küpləri süzüb”. Başa düşürlər ki, bundan sonra əcnəbiləri aldadıb və ya şirnikləndirib Qarabağa gətirmək asan olmayacaq. Bununla həm də onların milyonlar gətirəcəyinə ümid etdikləri Qarabağı turizm məkanına çevirmək planları da “suya düşdü”. Qondarma “DQR”ə gələnlərin sayı sürətlə azalacaq, gəlmək istəyənlər isə Lapşinin acı taleyini yaşamamaq üçün Azərbaycanın qanunlarına uyğunlaşmağın vacib olduğunun fərqinə varacaqlar. Əslində Azərbaycan Lapşinin ekstradisiyası ilə Dağlıq Qarabağa qanunsuz səfər həvəskarlarının yolunu bağlayır… Axı gördülər ki, Lapşin kimi Qarabağa qanunsuz gedənlərin anası sözün həqiqi mənasında sonda ağlar qalır…
Aydın QULİYEV