Biri təriflədi, digəri pislədi… – Bəs, biz nə deyək?

Xəbər verdiyimiz kimi, Nazirlər Kabineti yanında Terminologiya Komissiyası bəzi alınma sözlərin Azərbaycan dilində qarşılığı təsdiqləyib. Ancaq siyahıda yer alan ““Zaryadka” – “yükləmə”, “proqnoz” – “öncəgörmə”, xüsusilə də, “mouse”a qarşılıq olaraq “bələdçi” sözünün götürülməsi insanlar tərəfindən birmənalı qarşılanmayıb və sosial şəbəkələrdə müzakirələrə səbəb olub.

“Qafqazinfo” bu məqamda Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyasının sədri, xalq şairi Sabir Rüstəmxanlı və Azərbaycan İnternet Forumunun prezidenti Osman Gündüzün məsələylə bağlı fikirlərini öyrənib.

Sabiq deputat Sabir Rüstəmxanlı Komissiyanın bu təşəbbüsünün dilçilik üçün vacib olduğunu vurğulayıb və dəstəklədiyini bildirib: 

“Mən həmişə təklif eləmişəm ki, terminologiya məsələsində yaxşı olar ki, türk dillərinin əlaqələndirilməsi yaransın. Hazırda dövlətlərimizin siyasəti belədir ki, gələcəkdə türk respublikalarının yaxınlaşması siyasəti aparılır və ortaq türk əlifbasından çox danışılır. Bu, gələcəkdə dillərin yaxınlaşmasına kömək edir. Anadolu türkcəsini incələmək lazımdır ki, orada bu söslərin necə işləndiyinə baxılsın. Dilimizə uyğun gələrsə, elə o sözlər lüğətimizə əlavə olunsun. Məsələn, mən heç vaxt kompüter demirəm, bilgisayar deyirəm. Bu söz tər-təmiz öz dilimizdədir, Türkiyədə də belə işlədilir. Terminalogiya Komissiyasının bu təşəbbüsü, küll halında sözləri dəyişdirilməsi çox müsbət addımdır. Bu sözlərdən zaman keçdikcə hansı yaşayacaq, hansı yox bu ayrı məsələdir. Ancaq bütün sözləri dilimizə mexaniki şəkildə qəbul etmək yolverilməz haldır”.

Qalmaqallı açıqlamanın müəllifi Terminologiya Komissiyasının sədr müavini Sayalı Sadıqova

Osman Gündüz isə daha çox IT sahəsinə aid olan bu terminlərin milliləşdirilməsinin gələcəkdə qlobal dünyaya inteqrasiya zamanı ciddi problemlər yaradacağını və müsbət yanaşmadığını qeyd edib: 

“İlkin rəyim mənfidir. Uzun müddətdir, belə bir problemimiz var və bizim kimi milli dəyərləri üstün tutan ölkələrin çoxunda bu problemlər olub, uzun diskusiyalar aparılıb. Bu zaman iki xətt olur: ya milliliyi, dili qorumaq, ya da ki, qloballaşmaq. Yəni, indi dünyanın gedişini tutub saxlamaq mümkün olan şey deyil. Dünya qloballaşır. Bunun öz trendləri var. Biz də qlobal dünyaya inteqrasiya edən bir ölkə olaraq bu prosesdə özümüzə yer tutmağa çalışırıq.

Düşünürəm ki, bununla bağlı qərar qəbul edənlər ifrat dərəcədə dil və milliliyin qorunması xəttini tutub. Onları hansısa bir qanunsuzluqda, ya başqa bir şeydə ittiham etmək olmaz, ancaq onları belə qınamaq olar ki, Azərbaycan əlahiddə bir dövlət deyil ki, dünya tendensiyasından kənarda qalsın. Hansısa bir ölkə internet sözünü çevirib şəbəkələr şəbəkəsi etmişdi. Biz də dünyada oturuşmuş bir terminə bələdçi deyirik.

Hər şey bir yana, sabah bizim övladlarımız qlobal dünyaya gedəndə orda bizi problem qarşılayacaq. Bunlar yalnız daxildə problemi həll edib, dilin gözəlliyini saxlamaq istəyirlər. Biz bunu anlayırıq. Ancaq mən hesab edirəm ki, Komitənin bu yanaşması qüsurlu və birtərəflidir. Yalnız millilik xətti əsas götürülüb və hesab edirəm ki, buraya əlavə mütəxəssislər cəlb etmək olar. Axı bu, təkcə dil problemi deyil. 40 il qabaq təkcə dil problemi ola bilərdi. Ancaq indi elə deyil, hər gün mindən çox termin çıxır və onun qarşılığını tapmağa məhkum deyilik.

Ancaq onların vəziyyəti də çətindir. Bu səbəbdən qlobal terminlər saxlanılmalıdır, düşünürəm ki, bu yolla dilimiz daha da zənginləşər və dünyaya inteqrasiya edən zaman da problemlər yaşamayacağıq”.